ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ, 330-1453 μ.Χ.
Λόγια ἐπιγράμματα
Τέταρτος - Όγδοος Αιώνας
ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ αὐτοκράτορα
| Τίς; Πόθεν εἷς, Διόνυσε; μὰ γὰρ τὸν ἀληθέα Βάκχον οὔ σ᾿ ἐπιγιγνώσκω· τὸν Διὸς οἶδα μόνον· κεῖνος νέκταρ ὄδωδε, σὺ δὲ τράγον· ἦ ῥά σε Κελτοὶ τῇ πενίῃ βοτρύων τεῦξαν ἀπ᾿ ἀσταύων. τῷ σε χρὴ καλέσιν Δημήτριον, οὐ Διόνυσον, πυρογενῆ μᾶλλον καὶ Βρόμον, οὐ Βρόμιον. |
ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΝΑΝΖΙΑΝΖΗΝΟΥ, επισκόπου Κωνσταντινουπόλεως (4ος αι.)
| Χθιζὸς ἐμοῖς ἀχέεσι τετρυμένος, οἷος απ᾿ ἄλλων Ἥμην ἐν σκιερῷ ἄλσει, θυμόν ἔδων. Καὶ γάρ πως φιλέω τόδε φάρμακον ἐν παθέεσσιν, Αὐτός ἐμῷ θυμῷ προσλαλέεν ἀκέων. Αὖραι δ᾿ ἐψιθύριζον ἅμ᾿ ὀρνιθέεσσιν ἀοιδοῖς, Καλόν ἀπ᾿ ἀκρεμόνων κῶμα χαριζόμεναι, Καί μάλα περ θυμῷ κεκαφηότι. Οἱ δ᾿ ἀπό δένδρων Στηθομελεῖς, λιγυροί, ἡελίοιο φίλοι, Τέττιγες λαλαγεύντες ὅλον κατεφώνεον ἄλσος. Παρ᾿ δ᾿ ὕδωρ ψυχρὸν ἐγγὺς ἔκλυζε πόδας, Ἧκα ῥέον δροσεροῖο δι᾿ ἄλσεος. Αὐτάρ ἔγωγε Τώς ἐχόμην κρατερῶς ἄλγεος, ὡς ἐχόμην Τῶν μέν ἄρ᾿ οὐκ ἐθέλει τέρψιος ἀντιάειν. Αὐτός δέ, στροφάλιγξιν ἑλισσομένοιο νόοιο, Τοίην ἀντιπάλων δῆριν ἔχων ἐπέων· Τίς γενόμην, τίς δ᾿ εἰμί, τί δ᾿ ἔσσομαι; Οὐ σαφά οἶδα. Οὐδέ μέν ὅστις ἐμοῦ πλειότερος σοφίην. .............................................................. Ἵστασο. Πάντα Θεοῦ δεύτερα. Εἶκε λόγῳ. Οὐ δέ με μαψιδίως τεῦξεν Θεός. Ἔμπαλιν ᾠδῆς Ἵσταμαι· ἡμετέρης τοῦτ᾿ ὀλιγοφρενίης. Νῦν ζόφος, αὐτάρ ἔπειτα λόγος, καί πάντα νοήσεις, Ἤ τόν Θεόν εἰσρόων ἤ πυρί δαπτόμενος. Ὥς μοι ταῦτ᾿ ἐπάεισε φίλος νόος, ἄλγος ἔπεσσεν. Ὀψέ δ᾿ ἀπό σκιεροῦ ἄλσεος οἴκαδ᾿ ἔβην. Ἄλλοτε μέν γελόων ἑτερόφρονα, ἄλλοτε δ᾿ αὖτε Κῆρ ἄχεϊ σμύχων, μαρναμένοιο νόου. | Μόνος μου χτες από τις πίκρες στραγγισμένος Σε δάσος σύσκιο βαρύθυμος καθόμουν. Μ᾿ αρέσει, αλήθεια, αυτό το φάρμακο στις θλίψεις, με την ψυχή μου ν᾿ αναδεύω σκέψεις σιωπηλά. Αύρες ψιθύριζαν μ᾿ αηδόνια καλλικέλαδα κι απ’ τα κλαδιά γλυκό αποκάρωμα χυνόταν, θαρρείς και σού φευγε η ζωή. Κι από τα δέντρα τα οξύφωνα τζιτζίκια, φίλοι του ήλιου, πλημμύριζαν το δάσος με τις φλύαρες φωνές τους. Σιμά ρυάκι δροσερό έβρεχε τα πόδια και μες στο δάσος έτρεχε απαλά. Πώς με συνείχε ωστόσο δυνατή η οδύνη κι έτσι δε με τραβούσαν διόλου ετούτα. Ο νους, σαν τον στομώνει ο πόνος, τέρψεις δε γυρεύει. Κι εγώ μέσα στις συστροφές της ταραγμένης σκέψης σ᾿ αντίμαχες ιδέες παραδομένος: Ποιος στάθηκα, ποιος είμαι, τι θα γίνω; Δεν ξέρω καθαρά. Κι άλλος σοφότερός μου ούτε κι εκείνος. ............................................................. Στάσου. Μπρος στο θεό όλα δεύτερα. Τόπο στο Λόγο. Μάταια δε σ᾿ έπλασε ο θεός, μ᾿ εγώ αντιστέκομαι, μικρόψυχος, στον ύμνο. Σκοτάδι εδώ κι εκεί του Λόγου το βασίλειο κι όλα ξάστερα, για το θεό αντικρύζοντας, για στη φωτιά να τυραννιέσαι. Μόλις με γλύκανε έτσι ο νους, πάει κι ο πόνος. Κι από το σύσκιο δάσος χτες γυρίζοντας στο σπίτι, μια χαμογέλαγα παράξενα και μια σιγόκαιγε η καρδιά με σκέψη ανταριασμένη. |
Τοῦ ἰδίου
| Δίς, οἶδα τοῦτο, φεῦ! Δίς ἐπτερνισμένος· Εἰ μέν δικαίως, προσδέχθοιθ᾿ ὑμᾶς ὁ Θεός· Εἰ δ᾿ οὐ δικαίως, προσδέχθοιθ᾿ ὅμως ὁ Θεός· Οὐδέν γάρ ὑμῶν οὐδέ ὥς καθέξομαι. Πλήν ἐκλέλοιπα, καί ποθῶ λύσιν κακῶν. Τῶν μέν παρόντων εἰμί πάντων ἔμπλεως, Πλούτου, πενίας, χαρμονῶν, οὐ χαρμονῶν, Δόξης, ἀτιμίας τε, δυσμενῶν, φίλων· Τῶν δ᾿ οὐ παρόντων εὔχομαι πεῖραν λαβεῖν. Πέρας λόγου· τολμῶ δέ, καί δέξου λόγον· Εἰ μηδέν εἰμι, Χριστέ μου, τίς ἡ πλάσις; Εἰ τίμιός σοι, πῶς τόσοις ἐλαύνομαι; | Το ξέρω, δυο φορες μ᾿ απολακτίσατε. Αν δίκαια, ο θεός να σας συγχωρέσει· Αν άδικα, παλι ο θεός να συγχωρέσει. Κατηγορία βαριά ακόμη κι έτσι δε θα σας προσάψω. Πλην έχω εξαντληθεί, ποθώ το τέλος των δεινών. Απ όλα τα παρόντα κορεσμένος, Πλούτη και φτώχεια, εχθρούς και φίλους. Τα απόντα εκείνα ευχή μου ν᾿ απολαύσω. Ακροτελεύτιος λόγος. Τον τολμώ κι άκου τη σκέψη: Αν είμαι ένα μηδεν, Χριστέ μου, γιατί μ᾿ έπλασες; Κι αν κάτι αξίζω, γιατί οι τόσες περιπέτειες; |
Τοῦ ἰδίου
| Τροχός τίς ἐστιν ἀστάτως πεπηγμένος, ὁ μικρός οὗτος καὶ πολύτροπος βίος. Ἄνω κινεῖται, καὶ περισπᾶται κάτω· οὐχ ἵσταται γάρ, κἂν δοκῇ πεπηγέναι, φεύγων κρατεῖται, καί μένων ἀποτρέχει. Σκιρτᾷ δὲ πολλά, καὶ τὸ φεύγειν οὐκ ἔχει. Ἕλκει, καθέλκει τῇ κινήσει τὴν στάσιν. Ὡς οὐδὲν εἶναι τὸν βίον διαγράφων, ἢ καπνόν, ἢ ὄνειρον, ἢ ἄνθος χλόης. | Μια ρόδα άτσαλα στημένη, τούτη η σύντομη και πολυδαίδαλη ζωή. Προς τα πάνω κινούμενη, κατρακυλά στα χαμηλά· Κι αν φαίνεται στεριωμένη, δε μένει ωστόσο σταθερή. Θαρρείς πως φεύγει κι είναι στάσιμη, θαρρείς πως στέκει κι όμως τρέχει. Κάνει άλματα συχνά, μα δε μπορεί να ξεκολλήσει. Σέρνει και παρασέρνει αυτοκινούμενη τη στασιμότητα. Σα να διαγράφει το τίποτα ο βίος. ή καπνός, ή όνειρο, ή ένα αγριολούλουδο. |
Τοῦ ἰδίου
συγκρίνοντας την άσημη επισκοπή που του έλαχε στην Καππαδοκία, συγκριτικά με την επισκοπή Καισάρειας που έλαχε στον συμφοιτητή του στην Αθήνα Μέγα Βασίλειο.| Τοιαῦτ᾿ Ἀθῆναι, καὶ πόνοι κοινοὶ λόγων, ὁμόστεγός τε καὶ συνέστιος βίος, Νοῦς εἷς ἐν ἀμφοῖν οὐ δύο, θαῦμ᾿ Ἑλλάδος. ........................................................................ Διεσκέδασται πάντα, ἔρριπται χαμαί. Αὖραι φέρουσι τὰς παλαιὰς ἐλπίδας. Ποῦ τις πλανηθῇ; Θῆρες οὐ δέξεσθέ με; παρ᾿ οἷς τὸ πιστὸν πλεῖον, ὡς γ᾿ ἐμοὶ δοκεῖ. | Έτσι ζούσαμε στην Αθήνα, κοπιάζοντας μαζί για μόρφωση, κάτω απ την ίδια στέγη και στο ίδιο τραπέζι, και μια ήταν η έγνοια μας, όχι δύο, το θαύμα της Ελλάδας. ............... Όλα σκορπίστηκαν, ρίχτηκαν στη γη, Αύρες φέρνουν τις παλιές ελπίδες. Πού να πάει κανείς; Θα με δεχτούν τ᾿ αγρίμια, που, καθώς νομίζω, τα πιο πολλά έχουν πίστη; |
Τοῦ ἰδίου
Εις την των ανθρωπίνων ματαιότητα
| Οἱ τοὺς ἀραχνῶν ἐμμιμούμενοι μίτους, καὶ τοῖς ἀφανοῖς ἐντρυφῶντες τοῦ βίου, ἴστωσαν ὡς εὔληπτα καὶ αὔραις πέλει τὰ τερπεὰ πάντα τοῦ ἀραχνώδους βίου. Οἱ τοὺς θρόνους ἔχοντες ὡραϊσμένους, καὶ ταῖς ῥεούσαις ἐξοχαῖς ἐπηρμένοι, σκοπεῖτε τὴν ἄφευκτον ἐσχάτως δίκην, ὡς οὐδὲν αὐτὴν οὐδαμῶς παραδράμοι | Τον αραχνώδη ιστό όσοι μιμούνται Και με τα αβέβαια της ζωής ευχαριστιώνται Ας ξέρουν πως και ανάλαφρη αύρα διώχνει Κάθε τερπνό της ζωής της αραχνένιας. Όσοι σε θρόνους στολισμένους κάθεστε Και για διαβατικά καυχιέστε προβαδίσματα Την αναπόφευκτη στερνή δίκη να σκέφτεστε, Που τίποτε το δρόμο της να αλλάξει δεν μπορεί ποτέ. |
ΠΑΛΛΑΔΑ (4ος –5ος αι.)
| Πᾶσαν Ὅμηρος ἔδειξε κακὴν σφαλερήν τε γυναῖκα, σώφρονα καὶ πόρνην, ἀμφοτέρας ὄλεθρον. Ἐκ γὰρ τῆς Ἑλένης μοιχευσαμένης φόνος ἀνδρῶν καὶ διὰ σωφροσύνην Πηνελόπης θάνατοι. Ἰλιὰς οὖν τὸ πόνημα μιᾶς χάριν ἐστὶ γυναικός, αὐτὰρ Ὀδυσσείῃ Πηνελόπη πρόφασις. | Ο Όμηρος έδειξε τόσο τη σώφρονα όσο και την πόρνη γυναίκα, ολέθριες. Γιατί, γινόμενη η Ελένη μοιχαλίδα έγιναν φόνοι ανδρών, και λόγω της σωφροσύνης της Πηνελόπης θάνατοι. Η Ιλιάδα γράφρηκε χάριν της μιάς και η Οδύσσεια χάριν της άλλης. |
ΚΥΡΟΥ ΤΟΥ ΠΑΝΟΠΟΛΙΤΗ
(α´ μισό 5ου αι.), έπαρχου (δημάρχου) της Κωνσταντινούπολης, υπάτου, κτίστη των Θεοδοσιανών τειχών της Πόλης, πατρίκιου| Αἴθε πατὴρ μ᾿ ἐδίδαξε δασύτριχα μῆλα νομεύειν, ὥς κεν ὑπὸ πτελέῃσι καθήμενος ἢ ὑπὸ πέτρῃς, συρίσδων καλάμοισιν, ἐμὰς τέρπεσκον ἀνίας. Πιερίδες, φεύγωμεν ἐϋκτιμένην πόλιν· ἄλλην πατρίδα μαστεύσωμεν. Ἀπαγγελέω δ᾿ ἄρα πᾶσιν ὡς ὀλοοὶ κηφῆνες ἐδηλήσαντο μελίσσας. |
| μῆλα=πρόβατα. Συρίσδων= συρίζων, παίζοντας την ποιμενική σύριγγα. Τέρπεσκον=ἔτερπον. ἐϋκτιμένην=καλοκτισμένη. Πιερίδες=Μούσες Μαστεύσωμεν=αναζητούμε. ὀλοοὶ...μέλισσας=οι ολέθριοι κηφήνες κατέστρεψαν τις μέλισσες. |
ΣΥΝΕΣΙΟΥ (5ος μ.Χ. αι.), μαθητοῦ τῆς Ὑπατίας· ἐπισκόπου Πτολεμαΐδος
ΕΥΔΟΚΙΑΣ Αυτοκράτειρας (α´ μισό 5ου αι.)
| Ἥ δε μὲν ἱστορίη θεοτερπέος ἐστὶν ἀοιδῆς. Πατρίκιος δ᾿ ὃς τήνδε σοφῶς ἀνεγράψατο βίβλον, ἔστι μὲν ἀενάοιο διαμπερὲς ἄξιος αἴνου, οὕνεκα δὴ πάμπρωτος ἐμήσατο κύδιμον ἔργον. Ἀλλ᾿ ἔμπης οὐ πάγχυ ἐτήτυμα πάντ᾿ ἀγόρευεν, οὐδὲ μὲν ἁρμονίην ἐπέων ἐφύλαξεν ἅπασαν, οὐδὲ μόνων ἐπέων ἐμνήσατο κεῖνος ἀείδων, ὁππόσα χάλκεον ἦτορ ἀμεμφέος εἶπεν Ὁμήρου. Ἀλλ᾿ ἐγὼ ἡμιτελέστου ἀγακλεὲς ὡς ἴδον ἔργον, Πατρικίου σελίδας ἱερὰς μετὰ χεῖρας λαβοῦσα, ὅσσα μὲν ἐν βίβλοισιν ἔπη πέλεν οὐ κατὰ κόσμον, πάντ᾿ ἄμυδις κείνοιο σοφῆς ἐξείρυσα βίβλον. Ὅσσα δ᾿ ἐκεῖνος ἔλειπεν, ἐγὼ πάλιν ἐν σελίδεσσι γράψα καὶ ἁρμονίην ἱεροῖς ἐπέεσσιν ἔδωκα. Εἰ δὲ τις αἰτιόωτο καὶ ἡμέας ἐς ψόγον ἕλκοι, δοιάδες οὕνεκα πολλαὶ ἀρίζηλον κατὰ βίβλον, εἰσὶν Ὁμηρείων τ᾿ ἐπέων πόλλ᾿ οὐ θέμις, ἐστίν, ἴστω τοῦθ᾿, ὁτι πάντες ὑποδρηστῆρες ἀνάγκης... ................................................................................. Πατρίκιος δ᾿, ὃς τήνδε σοφὴν ἀνεγράψατο δέλτον, ἀντὶ μὲν Ἀργείων στρατιῆς γένος εἶπεν Ἐβραίων, ἀντὶ δὲ δαιμονίης τε καὶ ἀντιθέοιο φάλαγγος, ἀθανάτους ἤεισε καὶ υἱέα καὶ γενετῆρα. Ἀλλ᾿ ἔμπης ξυνὸς μὲν ἔφυ πόνος ἀμφοτέρασι, Πατρικίῳ κἀμοί, καὶ θηλυτέρῃ περ ἐούσῃ. |
ΧΡΙΣΤΟΔΩΡΟΥ ΤΟΥ ΚΟΠΤΙΤΗ
(τέλη 5ου –αρχές 6ου αι.), για τα 80 αγάλματα που στόλιζαν τα δημόσια λουτρά (θέρμες) στον Ζεύξιππο της Κωνσταντινούπολης. Εδώ περιγράφονται 4 αγάλματα, της Ανδρομάχης, του Μενελάου, της Ελένης και της Κασσάνδρας.Ἔκφρασις τῶν ἀγαλμάτων τῶν εἰς τὸ δημόσιον γυμνάσιον τοῦ ἐπικαλουμένου Ζευξίππου
| Ἀνδρομάχη δ᾿ ἔστηκε, ῥοδόσφυρος Ἠετιώνη, οὔτι γόον σταλάουσα πολύστονον· ὡς γὰρ ὀΐω, οὔπω ἐνὶ πτολέμῳ κορυθαίολος ἤριπεν Ἕκτωρ, οὐδὲ φερεσσακέων ὑπερνήνορες υἷες Ἀχαιῶν Δαρδανίην ξύμπασαν ἐληίσαντο τιθήνην.Ἦν δ᾿ ἐσιδεῖν Μενέλαον ἀρήιον, ἀλλ᾿ ἐπὶ νίκῃ γηθόσυνον· σχεδόθεν γὰρ ἐθάλπετο χάρματι πολλῷ δερκόμενος ῥοδόπηχυν ὁμόφρονα Τυνδαρεώνην. Ἡγησάμην δ᾿ Ἑλένης ἐρατὸν τύπον, ὅττι καὶ αὐτῷ χαλκῷ κόσμον ἔδωσε πανίμερον· ἀγλαΐη γὰρ ἔπνεε θερμὸν ἔρωτα καὶ ἀψύχῳ ἐνὶ τέχνῃ.. Κασάνδρην δ᾿ ἐνόησα θεοπρόπον, ἀλλ᾿ ἐνὶ σιγῇ μεμφομένη γενετῆρα σοφῆς ἀνεπίμπλατο λύσσης, οἷά τε θεσπίζουσα πανύστατα πήματα πάτρης. |
ΑΓΑΘΙΟΥ ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΟΥ (6ος αι.)
| Τὸν θάνατον τί φοβεῖσθε, τὸν ἡσυχίης γενετῆρα, τὸν παύοντα νόσους καὶ πενίης ὀδύνας; μοῦνον ἅπαξ θνητοῖς παραγίνεται, οὐδὶ ποτ᾿ αὐτὸν εἶδεν τις θνητῶν δεύτερον ἐρχόμενον· αἱ δὲ νόσοι πολλαὶ καὶ ποικίλαι ἄλλοτ᾿ ἐπ᾿ ἄλλον ἐρχόμεναι θνητῶν καί μεταβαλλόμεναι. | Γιατί φοβάστε τον θάνατο, τον γενήτορα της ησυχίας, που παύει νόσους, πόνους, οδύνες; Μια φορά μόνο έρχεται στους ανθρώπους, κανείς δεν τον είδε δυό φορές. Οι αρρώστειες όμως πολλές και ποικίλες και χτυπούν πότε τον ένα πότε τον άλλο, μεταβαλλόμενες. |
Τοῦ ἰδίου
| Ἐζόμενος μὲν τῇδε παρ᾿ εὐλάϊγγι τραπέζῃ παίγνια κινήσεις τερπνὰ βολοκτυπίης. Μήτε δὲ νικήσας μεγαλίζεο, μήτ᾿ ἀπολειφθεὶς ἄχνυσο τὴν ὀλίγην μεμφόμενος βολίδα. καὶ γὰρ ἐπὶ σμικροῖσι νόος διαφαίνεται ἀνδρός, καὶ κύβος ἀγγέλει βένθος ἐχεφροσύνης. | Καθισμένος σε μαρμάρινο τραπέζι τους κύβους παίζεις και ευχαριστείσαι. Μη περηφανεύεσαι όταν νικάς, ούτε να μεμψιμοιρείς όταν χάνεις. Στα μικρά πράγματα αποκαλύπτεται ο χαρακτήρας κάποιου, κι οι κύβοι δείχνουν πόσο εχέφρων είναι. |
Τοῦ ἰδίου
| Στῆλαι καὶ γραφίδες καὶ κύρβιες, εὐφροσύνης μὲν αἴτια τοῖς ταῦτα κτησαμένοις μεγάλης· ἀλλ᾿ ἐς ὅσον ζώουσι. τὰ γὰρ κενὰ κύδεα φωτῶν ψυχαῖς οἰχομένων οὐ μάλα συμφέρεται, ἡ δ᾿ ἀρετὴ σοφίης τε χάρις καὶ κεῖθι συνέρπει, κἀνθάδε μιμνάζει μνῆστιν ἐφελκομένη. Οὕτως οὕτω Πλάτων βρενθύεται, οὔτ᾿ ἀρ᾿ Ὅμηρος χρώμασιν ἢ στήλαις, ἀλλὰ μόνῃ σοφίῃ. Ὄλβιοι ὧν μνήμη πινυτῶν ἐνὶ τεύχεσι βίβλων, ἀλλ᾿ οὐκ ἐς κενὰς εἰκόνας ἐνδιάει. | Τα αγάλματα, οι εικόνες, οι πίνακες φέρνουν μεγάλη χαρά σε όσους τα έχουν· αλλά όσο ζούνε· γιατί οι χωρίς δόξα άνδρες δε συμφωνούν πολύ με τις ψυχές όσων φεύγουν κι η αρετή κι η χάρη της σοφίας τούς ακολουθούν κι εκεί κι εδώ μένουν χαραγμένες στις μνήμες. Αυτή είναι η περηφάνεια του Πλάτωνα και του Ομήρου όχι με εικόνες και στήλες· αλλά για τη σοφία τους μόνο. Ευτυχισμένοι όσοι από τους φρόνιμους η μνήμη τους κατοικεί στα βιβλία και όχι σε κενές εικόνες. |
ΠΑΥΛΟΥ ΣΙΛΕΝΤΙΑΡΙΟΥ (6ος αι.)
| Οὐ τό ζῆν χαρίεσσαν ἔχει φύσιν, ἀλλὰ τὸ ῥῖψαι φροντίδας ἐκ στέρνων τὰς πολιοκροτάφους. πλοῦτον ἔχειν ἐθέλω τὸ ἐπάρκιον· ἡ δ᾿ περισσὴ θυμὸν ἀεὶ κατέδει χρυσομανὴς μελέτη. ἔνθεν ἐν ἀνθρώποισιν ἀρείονα πολλάκι δήεις καὶ πενίην πλούτου καὶ βιότου θάνατον. ταῦτα σὺ γινώσκων κραδίης ἴθυνε κελεύθους εἰς μίαν εἰσρόων ἐλπίδα, τὴν σοφίην. | Η ζωή δεν είναι πρόσχαρη και θελκτική. Εκείνο που έχει Είναι φροντίδες αμέτρητες, που, με τον καιρό, λευκαίνουν τους κροτάφους. Πλούτο ας έχω, όσο αρκεί. Η περισσή χρυσομανία φθείρει και τις δυνάμεις εξαντλεί του ανθρώπου. Πλήθος φορές ανθρώπους θα γνωρίσεις που ενάρετοι είναι παρόλο το βάρος της πενίας τους κι αλλού το θάνατο μες στη χλιδή θα συναντήσεις. Γνωρίζοντας αυτά τους δρόμους ας ακολουθήσεις, που στην ελπίδα κατευθύνουν τη μοναδική, τη σοφία. |
Του ιδίου
| Μήτε βαθυκτεάνοιο τύχης κουφίζετο ῥοίζῳ, μήτε σέο γνάμψῃ φροντὶς ἐλευθερίην. πᾶς γὰρ ὑπ᾿ ἀσταθέεσσι βίος πελεμίζεται αὔραις τῇ καὶ τῇ θαμινῶς ἀντιμεθελκόμενος. ἡ δ᾿ ἀρετὴ σταθερόν τι καὶ ἄτροπον, ἧς ἔπι μούνης κύματα θαρσαλέως ποντοπόρει βιότου. | Μην παρασύρεσαι απ τις ευλογίες της τύχης, και το ελεύθερό σου φρόνημα οι φροντίδες ας μην κάμπτουν. Ο βίος ασταθής είναι. Άστατες αύρες πνέουν Κι ένα ρεύμα ακατάστατο σε σέρνει εδώ κι εκεί. Σταθερή και αμετάτρεπτη είναι η Αρετή· μόνο με αυτήν στο πέλαγος της ζωής σου πλέε. |
ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ ΑΙΓΥΠΤΙΟΥ (6ος αι.)
| Ἠδέα πάντα κέλεθα λάχεν βίος· ἀστεϊ μέσσῳ εὖχος, ἑταιρεῖας, κρυπταὶ δόμοισιν ἄχη· ἀγρὸς τέρψιν ἄγει, κέρδος πλόος, ἀλλοδαπὴ χθὼν γνώσιας· ἐκ δὲ γάμων οἶκος ὁμοφρονέει, τοῖς δ᾿ ἀγάμοις ἄφροντις ἀεὶ βίος· ἕρκος ἐτύγχθυ πατρὶ τέκος, φροῦδος τοῖς ἄγονοισι φόβος· ἠνορέην νεότης, πολιὴ φρένας οἶδεν ὀπάσσαι. ἔνθεν θάρσον ἔχων ζῶε, φύτευε γένος. | Ευχάριστος κάθε δρόμος στη ζωή. Στην πόλη, δόξα και φιλία. Τα σπίτια κρύβουν το άγχος. Ο αγρός τέρπει, η ναυσιπλοΐα κέρδη, ο ξένος τόπος γνώσεις Ο γάμος φέρνει ομόνοια, οι άγαμοι ζουν χωρίς φροντίδες, στήριγμα είναι στον πατέρα τα παιδιά· οι άτεκνοι άφοβα ζουν. Η νεότητα άφοβη· τα γηρατιά σοφό σε κάνουν Έχοντας θάρρος ζήσε, και διαιώνιζε το γένος. |
ΜΑΚΕΔΟΝΙΟΥ ΥΠΑΤΟΥ (6ος αι.)
| «Αὔριον ἀθρήσκω σε». Το δ᾿ οὔποτε γίνεται ἡμῖν, ἠθάδος ἀμφιβολίης αἰὲν ἀεξομένης. Ταῦτά μοι ἱμείροντι χαρίζεαι· ἄλλα δ᾿ ἐς ἄλλους δῶρα φέρεις, ἐμέθεν πίστιν ἀπειπαμένη. «ὅψομε ἑσπερίη σε». τί δ᾿ ἕσπερός ἐστι γυναικῶν; γῆρας ἀμετρήτῳ πληθόμενων ῥυτίδι. | «Αύριο θα σε δώ». Όμως αυτό δε γίνεται ποτέ, και πάντα με την ίδια αναβολή το μεταθέτεις. Μ᾿ αυτόν τον τρόπο φέρεσαι σε μένα που σε λαχταρώ. Όμως σε άλλους δίνεις άλλα δώρα σου κι αρνείσαι την πιστή μου αγάπη. «Το βράδυ θα σε δώ!» Μα ποιο είναι των γυναικών το βράδυ; Γεράματα βαθιά κι αμέτρητο πλήθος ρυτίδων. |
Του ιδίου
| Κιχλίζεις, χρεμέτισμα γάμου προκέλευθον ἱεῖσα, ἥσυχά μοι νεύεις· πάντα μάτην ἐρέθεις. ὤμοσα τὴν δυσέρωτα κόρην, τρισὶν ὥμοσα πέτραις, μήποτε μειλιχίοις ὄμμασιν εἰσιδέειν. παῖζε μόνη τὸ φίλημα· μάτην πόππυζε σεαυτῇ χείλεσιν γυμνοτάτοις, οὔ τινι μισγομένοις. αὐτὰρ ἐγὼν ἑτέρην ὁδὸν ἔρχομαι· εἰσὶ γὰρ ἄλλαι κρέσσονες εὐλέκτρον Κυπρίδος ἐργάτιδες. | Χαζογελάς και χλιμιντρίζεις ερεθιστικά με πρόκληση ερωτική, μού κάνεις τρυφερά νοήματα. Μα με όλα αυτά μάταια κοπιάζεις. Εδωσα όρκο σε τρεις πέτρες την κοπέλλα αυτήν τη δύστροπη γλυκειά ματιά ποτέ να μη της ρίξω. Μόνη σου παίζε, ότι δίνεις τάχατες φιλιά. Μάταια ανοιγόκλεινε γυμνά τα χείλια που δε σμίγουν με κανέναν. Εγώ θα πάρω άλλο δρόμο. Υπάρχουν κι άλλες πιο καλές, πιστές στην Αφροδίτη και με ζήλο για τον έρωτα εργάτριες. |
Του ιδίου
| Ἀστὸς ἐμοὶ καὶ ξεῖνος ἀεὶ φίλος· οὐ γὰρ ἐρευνᾶν «Τίς, πόθεν ἠὲ τίνων», ἐσὶ φιλοξενίης. | Για μένα κάθε συμπολίτης ή και ξένος είναι φίλος πάντοτε. «Ποιος είσαι, τίνος κι από πού», ποτέ της δε ρωτά η φιλοξενία. |
Του ιδίου
| Μνήμη καὶ Λήθη, μέγα χαίρετον· ἡ μὲν ἐπ᾿ ἔργοις μνήμη τοῖς ἀγαθοῖς, ἡ δ᾿ ἐπὶ λευγαλέοις. | Μνήμη και Λήθη να ῾σαστε καλά. Η μια που μου θυμίζει τα σπουδαία έργα κι η άλλη που με κάνει να ξεχνώ τα θλιβερά. |
Του ιδίου
| Γαῖα καὶ Εἰλείθυια, σὺ μὲν τέκες, ἡ δὲ καλύπτεις· χαίρετον· ἀμφοτέραις ἤνυσα τὸ στάδιον. εἶμι δὲ μή νοέων, πόθι νίσομαι· οὐδὲ γὰρ ὑμέας ἢ τίνος ἢ τίς ἐὼν οἶδα πόθεν μετέβην. | Γαία και Ειλείθυια, θεές της γέννησης και της φθοράς, Εσύ με γέννησες κι εσύ με χώμα τώρα με σκεπάζεις. Σας χαιρετώ. Τελείωσα το δρόμο και των δυο σας. Φεύγω, κι όμως πού πάω δε γνωρίζω. Δε ξέρω ούτε και Εσάς ούτε ποιος είμαι, τίνος είμαι κι από πού ήρθα. |
Του ιδίου
| Δίκτυον ἀκρομόλυβδον Ἀμύντιχος ἀμφὶ τριαίνῃ δῆσε γέρων, ἁλίων παυσάμενος καμάτων. ἐς δὲ Ποσειδάωνα καὶ ἁλμυρὸν οἶδμα θαλάσσης εἶπεν ἀποσπένδων δάκρυον ἐκ βλεφάρων· «Οἶσθα, μάκαρ, κέκμηκα· κακοῦ δ᾿ ἐπὶ γήραος ἡμῖν ἄλλυτος ἡβάσκει γυιοτάκης πενίῃ. Θρέψον ἔτι σπαῖρον τὸ γερόντιον, ἀλλ᾿ ἀπὸ γαίης, ὡς ἐθέλεις μεδέων καὶ χθονὶ καὶ πελάγει». | Παύοντας ο γερό-Αμύντιχος τους κόπους του στη θάλασσα Τύλιξε στο καμάκι του το μολυβιασμένο δίχτυ του, και χύνοντας πικρότατο δάκρυ απ᾿ τα βλέφαρα, είπε στον Ποσειδώνα: «Μακάριε θεέ, το ξέρεις, πως κουράστηκα και πάνω στο κακό των γηρατειών αχώριστη η φτώχεια έρχεται, που λειώνει το κορμί. Κυρίαρχε της θάλασσας και της στεριάς, θρέψε το γεροντάκι το τρεμάμενο, λίγο ακόμη, αλλά τώρα από τη γή, καθώς το επιθυμεί. |
ΑΝΩΝΥΜΟΥ, Εἰς τὴν ὑψίστην θεόν, 7ος αι.
| Χαῖρε κόρη χαρίεσα, χαριτόκε, χάρμα τοκήων, παρθέν᾿ ἐφημερίοις οὐρανίοις τε φίλη. Χαῖρε κόρη πάντων, μέγα χάρματι χάρμα λαβοῦσα· χάρμα μεγασθενέων χάρμα τ᾿ ἀφαυροτέρων. Χαῖρε πόνων τε λύτειρα, δόμων ῥύτειρα τ᾿ ἀνάκτων, μῆτερ ἀπημοσύνης, μῆτερ ἐλευθερίης. Χαῖρε δόσις χθονὸς αἰὲν ἐοῦσα καὶ ὀλβοδότειρα, κοίρανε δ᾿ ἀτρεκίης, κοίρανε χαρμοσύνης. Χαῖρε βάσις μερόπων, βροτέης γενεῆς· ἀρετάων ἔγγονέ τ᾿ ἀφθορίης, ἔγγονέ τ᾿ εὐγαμίης. Χαῖρε δόσις σοφίης, χαρίτων, μερόπων μέγα χάρμα, παρθένε καλλιτόκε, μῆτερ ἀνανδροτάτη. Χαῖρε δὲ καὶ κλῖμαξ ποτὶ οὐρανὸν ἀστερόεντα· εὐθυδρόμους κατάγεις, εὐθυδρόμους δ᾿ ἀνάγεις. Χαῖρε φάος μερόπων, πῦρ ἁγνόν, δαίμοσι χαῖρε· ἐν πυρὶ πῦρ ἐγένου, νῦν δὲ φλεγεῖσα φλέγεις. Χαῖρε δ᾿ ἀμικτοτάτῃ μίξει θεοῦ αἰὲν ἐόντος, ἀνδρομέης γενεῆς θεῖον ἔρεισμα φανέν. Χαῖρε δ᾿ ἀγαλλομένη μὲν ἐν Ἑλλάδι καὶ Σαλαμῖνι, μᾶλλον ὅτ᾿ εἰς συνόδους ἔδραμες ἠελίοιο, τηλαυγὲς μερόπων οὐρανίων τε φάος.. | Χαριτωμένη κόρη, χαίρε, χαρά των γονιών που γεννάς χάρη, Παρθένα αγαπημένη στους ουρανούς και στους εφήμερους. Χαίρε κόρη που όλοι σε χαίρονται για τη χαρά που τους έδωσες χαρά πολυδύναμη και χαρά δίχως δύναμη. Χαίρε που λύνεις τους πόνους, που σώζεις σπίτια και βασιλιάδες, μητέρα της ασφάλειας, μητέρα της ελευθερίας. Χαίρε δώρο της γης, πάντα υπάρχουσα και που χαρίζεις ευτυχία Βασίλισσα της δικαιοσύνης, βασίλισσα της ευτυχίας. Χαίρε η ρίζα των ανθρώπων, του γένους των θνητών· Εγγονή των αρετών και της αφθαρσίας, εγγονή της ευγαμίας. Χαίρε δώρο της σοφίας, των χαρίτων, μεγάλη χαρά των ανθρώπων παρθένα καλλιτόκε, μητέρα που δεν άγγιξε άνδρας. Χαίρε δώρο της γης, μεγάλη λησμονιά σ᾿ όλες τις λύπες· μητέρα της δικαιοσύνης, μητέρα της αθανασίας. Χαίρε η σκάλα προς τον αστροφώτιστο ουρανό· που γοργά μας οδηγείς, γοργά μας φέρνεις πίσω. Χαίρε φως των ανθρώπων, φωτιά που εξαγνίζει τους δαίμονες χαίρε· Φτωχιά γεννημένη στη φωτιά, τώρα φλέγεις, αφού έγινες φλόγα. Χαίρε η ανέγγιχτη με το άγγιγμα του προϋπάρχοντος θεού, στήριγμα θεϊκό που φάνηκες στο γένος των ανθρώπων. Χαίρε που αγάλλεσαι στην Ελλάδα και τη Σαλαμίνα όταν έλαμπες μαζί με τον ήλιο. Χαίρε όχημα φωτεινό του ηλίου του μακροβόλου μακρόλαμπο φέγγος ανθρώπων και ουρανίων.. |
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΙΣΙΔΗ (7ος αι.)
Από την Εξαήμερον| Στίχ. 6-17 Ἄφωνον εἶχον ἐξ ἀνάγκης τὸ στόμα, τῆς τὸ λόγου σάλπιγγος ἐμπεφραγμένης. οὐδὲν γὰρ οὕτως ὡς ἀθυμίας νέφος χειμῶνα γεννᾷ καὶ νοημάτων ζάλην, καὶ συσκιάζει τοῦ λόγου τὸν ἥλιον, καὶ νύκτα ποιεῖ γνωστικῆς ἀβλεψίας, καὶ τοῦ λογισμοῦ συνθολοῖ τοὺς ἀστέρας, ἔσω δὲ πᾶσιν τὴν ἀχλὺν τῶν φροντίδων καὶ τὴν ὁμίχλην τῶν φρενῶν ἐπιστρέφει, καὶ τῆς διόπτρας τὴν ὀπὴν ἀντιστρέφει, δι᾿ ἧς τὰ μικρὰ τοὺ λόγου κινήματα ὁ νοῦς θεωρεῖ γνωστικῶν ἐξ ὀργάνων. |
| Στίχ. 135-144 Στολίζεται δὲ τὸν χιτῶνα τὸν μέγαν τὸν ἀέρα κλωσθέντα κερκίδη ξένη, χυτὸν διαυγῆ λεπτὸν ἠραιωμένον, εἰς πᾶσαν εἰσδύνοντα σωματουργίαν. προέρχεται δὲ νυμφικῶς ἐστεμμένος λαβὼν διαγεῖς μαργαρίτας ἀστέρας· ἔχει δὲ πρὸς τὰ στέρνα λυχνίτην ἕνα, ὡς πῦρ ἀποστίλβοντα πρὸς τὴν ἡμέραν ἄλλον δὲ λευκόπυρσον ὡς πρὸς δὲ τοὺς πόδας, δεικνύντα λευκὴν πανταχοῦ τὴν ἑσπέραν. |
| Στίχ. 150-153 ἐπ᾿ οὐδενὸς δὲ πήγματος πεπηγμένος τὸ κοσμαγωγὸν ἀντερείδει κεντρίον, συνδεῖ δὲ τὴν ἄβυσσον ὡς ἐν σπαργάνῳ, κυκλοῖ δὲ τὴν σύμπασαν ὡς ἐν δικτύῳ. |
ΑΝΩΝΥΜΟΥ
Επίγραμμα ΑΝΩΝΥΜΟΥ στην είσοδο του Παλατιού του «Τρικλίνου», που χτίστηκε επί Αυτοκράτορα Ιουστινιανού Β΄ (8ος αι.):| Φαιδρὸν Ἰουστινιανὸς ἄναξ ἐμὲ χῶρον ἐγείρει ἠελίῳ παρέχων θάμβος ἀνερχομένῳ. Οὔποτε γὰρ τοιοῦτον ἐπὶ χθονὸς ἔδρακε κάλλος ὑψόθεν οὐρανίην οἶμον ἀπερχόμενο. |
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ, 330- 1453 μ.Χ.
Λόγια ἐπιγράμματα
Ένατος - Δέκατος πέμπτος Αιών
ΛΕΟΝΤΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ ἢ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΥ (9ος αι.)
| Εὖγε, Τύχη, με ποεῖς ἀπραγμοσύνῃ μ᾿ Ἐπικούρου ἡδίστη κομέουσα καὶ ἡσυχίῃ τέρπουσα. Τίπτε δέ μοι χρέος ἀσχολίης πολυκηδέος ἀνδρῶν; Οὐκ ἐθέλω πλοῦτον, τυφλὸν φίλον, ἀλλοπρόσαλλον, Οὐ τιμάς· τιμαὶ δὲ βροτῶν ἀμενητὸς ὄνειρος· ἔρρε μοι, ὦ Κίρκης δνοφερὸν σπέος· αἰδέομαι γὰρ οὐράνιος γεγαὼς βαλάνους ἅτε θηρίον ἔσθειν· μισῶ Λωτοφάγων γλυκερὴν λιποόπατριν ἐδωδήν, Σειρήνων τε μέλος καταγωγὸν ἀναίνομαι ἐχθρῶν· ἀλλὰ λαβεῖν θεόθεν ψυχοσσόον εὔχομαι ἄνθος, μῶλυ, κακῶν δοξῶν ἀλκτήριον· ὦτα δὲ κηρῷ ἀσφαλέως κλείσας προσφυγὴν γενετήσιον ὁρμήν. Ταῦτα λέγων τε γράφων τε πέρας βιότοιο κιχείην. | Τύχη, κάνεις πολύ καλά που με στολίζεις με την ευχάριστη απραξία του Επίκουρου και μου προσφέρεις ν᾿ απολαύσω τη γαλήνη. Τι μου χρειάζεται η ασχολία των ανθρώπων με τις τόσες έγνοιες; Τον πλούτο δεν επιθυμώ, φίλο τυφλό και αλλοπρόσαλλο, ούτε και τις τιμές, που ῾ναι για τους θνητούς ξεθωριασμένο όνειρο. Φύγε μακριά μου, σκοτεινή σπηλιά της Κίρκης. Ντρέπομαι, ενώ κατάγομαι από τον ουρανό, να τρέφομαι σα ζώο με τα βελανίδια. Μισώ των Λωτοφάγων τη γλυκειά τροφή που την πατρίδα σου ν᾿ απαρνηθείς σε κάνει. Και των Σειρήνων την πλανεύτρα μουσική την αποδιώχνω σαν εχθρό μου. Αλλά προσεύχομαι να μου χαρίσει ο Θεός το Μώλυ, το λουλούδι που μας σώζει την ψυχή και προστατεύει απ᾿ τις κακογνωμιές. Και κλείνοντας καλά τ᾿ αυτιά μου με κερί τη γεννετήσια μου εύχομαι ορμή να γαληνέψω. Μακάρι, λέγοντας και γράφοντας αυτά, να φτάσω ώς το τέλος της ζωής μου |
Τοῦ ἰδίου
| Ψυχρὸν τὸ γῆρας, ἥ τ᾿ ἐμὴ κρᾶσις φύσει (φεῦ) φλεγματώδης· μὴν δ᾿ ὁ Φεβρουάριος ψυχρὸς μάλιστα, ζώδιον δ᾿ Ὑδροχόου τὸ νῦν πολεῦον καὶ συνὸν μεθ᾿ ἡλίου πήγνυσι καὶ τὸν οἶνον ἔν τισιν τόποις τούς τ᾿ ἀμφορεῖς ῥήγνυσιν ἐκ τῆς ψύξεως. ὁ δ᾿ οἶκος ἔνθα νῦν κατασκηνῶ πάλιν ἀγάννιφός τε και λίαν δυσχείμερος. ὁ θρασκίας δὲ δριμὴς ἐστι καὶ πικρός, ὀξύς, δυσαής, Ταρτάρου πνοὰς ἔχων. ὁ γὰρ νότος λέλοιπεν ἡμῶν τὸ κλίμα. πῶς οὖν, τοσούτων ψυχροτήτων ἐν μέσῳ ὁρῶν με συσχεθέντα τὸν ταλάντατον, ὕδωρ κελεύεις προσφέρεσθαι φίλτατε; Εἰ γὰρ με πείσεις, ἢ χιὼν γενήσομαι ἢ καὶ χάλαζα, καὶ θανὼν νεκροστόλοις ἄψαυστος ὡς κρύσταλλος ὢν φανήσομαι τῇ σῇ πεποιθὼς ψυκτικῇ παραινέσει. ἄπελθε τοίνυν εἰς τόπους τῆς Ἰνδίας εἴς τ᾿ Ἀγησύμβων εἴς τε Βλεμύων πόλεις, ὅπου λέγουσιν ἀμπέλους μὴ βλαστάνειν· ἐκεῖσε δεῖξον σὴν ἰατρικήν, σοφέ. ἡμῖν γὰρ οὐκ ἔνεστι χρεία τῆς τέχνης. εἰ ζῆν θέλοιμεν καὶ τὸν ἥλιον βλέπειν. | Κρύα τα γηρατειά κι η κράση μου, αλοίμονο, από τη φύση της φλεγματική. Κι ο μήνας Φεβρουάριος ο πιο ψυχρός, μα και το ζώδιο του Υδροχόου που επικρατεί και συναντιέται με τον ήλιο παγώνει σ᾿ ορισμένους τόπους ως και το κρασί και σπάζει απ᾿ τη παγωνιά τους αμφορείς. Μα και το σπίτι όπου τώρα κάθομαι κουκουλωμένο από χιόνια, απροστάτευτο και παγερό. Κι ο βορεινός Θρακιάς σκληρός και ανελέητος φυσάει τσουχτερός και δυνατός φέρνοντας τον αέρα μεσ᾿ από τα Τάρταρα. Γιατί ο Νοτιάς λείπει τελείως από το κλίμα μας. Πώς, το λοιπόν, αφού με βλέπεις μες στην τόση παγωνιά να χω σουρώσει ο ταλαίπωρος μου δίνεις εντολή, αγαπητέ μου, να ριχτώ μες το νερό; Αμα με πείσεις ή θα γίνω χιόνι, ή χαλάζι και μετά το θάνατο μες στα νεκροστολίδια μου αλύγιστος σα κρύσταλλο θα φαίνομαι, υπάκουος στην ψυκτική σου εντολή. Φύγε λοιπόν στους τόπους της Ινδίας ή και στις πόλες των Βλεμύων και των Αγησύμβων που λένε πως το αμπέλι δε βλασταίνει. Εκεί, σοφέ, να δείξεις την ιατρική σου, γιατί εμείς αυτή την τέχνη δεν τη χρειαζόμαστε, αν θέλουμε να ζούμε και να βλέπουμε τον ήλιο. |
Τοῦ ἰδίου
| Μῆτερ ἐμὴ δύσμητερ, ἀπηνέα θυμὸν ἔχουσα, λίην ἄχθομαι ἑλκος, ὅ με βροτὸς οὔτασεν ἀνὴρ νύκτα δ᾿ ὀρφναίην, ὅτε δ᾿ εὕδουσι βροτοὶ ἄλλοι, γυμνὸς ἄτερ κόρυθός τε καὶ ἀσπίδος, οὐδ ἔχειν ἔγχος· πᾶν δ᾿ ὑπερθερμάνθη ξίφος αἵματι· αὐτὰρ ἔπειτα οὐρόν τε προέηκεν ἀπήμονά τε λιαρόν τε. | Μητέρα μου, κακή μητέρα και σκληρόκαρδη, πόνο βαρύ μου φέρνει η πληγή που μού ‘κανε τη νύχτα στο πυκνό σκοτάδι ένας θνητός γυμνός, χωρίς ασπίδα, περικεφαλαία και κοντάρι. Όλο το ξίφος του ζεστάθηκε μες στο καυτό μου αίμα. Μα ύστερα με φύσηξε ένα απαλό θερμό αεράκι. |
ΛΕΟΝΤΟΣ ΧΕΙΡΟΣΦΑΚΤΟΥ
Επιτάφιο επίγραμμα προς το δάσκαλό του, Λέοντα Φιλόσοφο| Θεωρίας ὕψωμα, γνώσεως βάθος, πλάτος λόγων, φρόνησις, ἁπλότης, πόνος, θρηνοῦσιν, οἰμώζουσιν· οὐ γὰρ ἐν βίῳ, Λέοντα νῦν βλέπουσιν, ὦ τῆς ζημίας! |
ΛΕΟΝΤΟΣ ΣΤ
«Καρκινική» επιγραφή του Αυτοκράτορα ΛΕΟΝΤΑ ΣΤ᾿:| ὦ γένος ἐμόν, ἐν ὧ μένω ἐγώ |
Τοῦ ἰδίου
| Γλυκοτόρνευτοι τάφοι, σκότους μεστοί τε καὶ γνόφου, μυχὸς ἀπύθμαντος ἄλλος καὶ ἀντρονύχιος χάσμη, ἐν ἀποκρύφοις τηροῦνται, πᾶσι λυγρῶς τοῖς βιοῦσι, δεινῶς ἐκεῖσε κοιτάζων, ὁ ἄγριος αἱμοπότης. |
Τοῦ ἰδίου
| ἀπὸ τοὺς «χρησμούς»Τὸ δεύτερόν τι καινὸν ἄλλο θηρίον, ἱπταμενός τε πρὸς μεσημβρίαν ὄφις, βαπτόμενος μέλανι καὶ μέλας ὅλος, δεινὸς τὸ φῶς κόραξιν ἀφῃρημένος, γένος γὰρ αἰσχρὸν τῶν ἀφ᾿ ἡλίου πέλων, οἰκτρῶς κλονήσεις σαυτὸν ἅμα καὶ πόλιν, καί σον στεναγμὸν τῷ θέρει ἔαρ φανεῖ καὶ γραμμικοῖς σχήμασι δηλῶν τὸν χρόνον, ὡς ὑστερήσει τοῦ πατρικοῦ τὸ τέλος. ἄρκτος δ᾿ ὀλετὴρ ὢν ὄφις τάλας μόνος, ὢ πῶς γενήσει βρῶμα δεινῶν κοράκων! |
Του ιδίου, επίγραμμα για τον Μέγα Φώτιο
| Ἔρρε μοι, ὦ τριτάλαινα Πολυμνία· ἔρρετε, Μοῦσαι αὐτάρ ἐγών ἀπὸ νῦν ῥητορικῆς ἔραμαι Φώτιον ἀρχιερῆα γεροντοδιδάσκαλον εὑρὼν ὃς μὲ γάλακτι ἔτρεφεν θειοτέρων μαθέων. |
ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΤΟΥΔΙΤΗ, ιδρυτή της μονής Στουδίου στην Πόλη (9ος αι.)
Εἰς τὸν ὀψοποιόν| Τὸν ὀψοποιὸν τίς σε, τέκνον, οὐ στέφει; πολὺν φέροντα τὸν κόπον καθημέραν; δουλευτικόν σοι χρῆμα, μισθὸς δ᾿ οὖν μέγας. χρῆσις ῥυπώδης, ἀλλὰ πλυτρὶς πταισμάτων. φλέγει σε νῦν πῦρ, οὐ τὸ μέλλον δὲ κρίνει· προσβὰς σταθηρὸς λοιπὸν εἰς τὴν ἑψίαν, ἕωθεν εὐθὺς κλῶν δαλούς, χύτρας κλύε, βρώσεις προεσψῶν, ὡς Θεοῦ, τὰ τῶν τέκνων. εὐχαῖς ἁλίζοις ταῦτα ὥσπερ ἀρτύσεις, ἳν᾿ εὐλογηθῇς ὡς Ἰακὼβ τῷ πάλαι, καὶ χαῖρε τούτοις ἐκτελῶν σου τὸν δρόμον. | Σένα, τον μάγειρα, παιδί μου, ποιος δε στεφανώνει με τόσο κόπο που υποφέρεις κάθε μέρα· βαριά η δουλειά σου, μα ο μισθός μεγάλος παλεύεις με μουτζούρες και τα κρίματά σου καθαρίζεις, σε κατακαίει η φωτιά, μα όχι η φωτιά της Κρίσης· λοιπόν προχώρα, βήμα σταθερό, στο μαγειρείο σου κι από τη μαύρη νύχτα κόβε ξύλα και πλένε κατσαρόλες, χύτρες και τηγάνια· έργο Θεού είναι να μαγειρεύεις για τους αδελφούς σου κι αλάτι και πιπέρι να ῾ναι οι προσευχές σου· σαν τον Ιακώβ ευλογημένος να᾿ σαι, χαρούμενος που έτσι περνά η ζωή σου. |
Τοῦ ἰδίου
Ἴαμβος, Εἰς τὸν ἅγιον Γρηγόριον τὸν Θαυματουργόν| Ὡς ἥλιός τις ἐν βίῳ λάμψας μέγας διασκεδάζεις νύκτα τῆς μοχθηρίας· καὶ θαυματουργῶν τῶν προσευχῶν τῷ φάει ἀπεκδιώκεις δαιμόνων τὰ σμήνη, πάτερ. |
ΙΩΑΝΝΗ ΓΕΩΜΕΤΡΗ ἢ ΚΥΡΙΩΤΗ (10ος αἰ.)
Εις τον εαυτού πατέρα| Ὃς καὶ νοσοῦντα χερσὶν ἠγκαλιζόμην· ὃς καὶ θανόντα σὰς περιστείλας κόρας, ἔλουσα λουτροῖς ἐσχάτοις, τὰ θρεπτά σοι, καὶ φόρτον ἡδὺν μῆνα βαστάσας ὅλον, μακρᾶς σε γῆς ἤνεγκα μυρίοις πόνοις· καὶ συζήγῳ δέδωκα, καὶ τῇ πατρίδι, ἔκρυψα καὶ τύμβῳ δὲ καὶ τῇ καρδίᾳ, Ἰωάννης, σῶν φιλτάτων νεώτατος· ἔγραψα καὶ νῦν τῷδε τῷ τύπῳ, πάτερ· πάτερ γλυκεῖα κλῆσις, ὄψις ἡδίων· μικρὸν παρηγόρημα τοῦ πολλοῦ πόθου. |
Του ιδίου, Εἰς τὸν βίον
| Τὴν ἀρετὴν χθὲς εἶδον ἐν μέσῃ πόλει, μελαμφοροῦσαν καὶ κατηφείας ὅλην· τί δ᾿, ἠρόμην, πέπονθας; ἡ δέ· νῦν ἔγνως, τόλμα, φρόνησις, γνῶσις, ἐν ταῖς γωνίαις, ἄγνοια δ᾿ ἄρχει καὶ μέθη καὶ δειλία. |
του ιδίου, για τους δικαστές
| Κρίσιν κριταὶ κρίνουσιν ἐν κριτηρίῳ ἀεὶ τὸ ῥῶ λέγοντες ἠκριβωμένως. Κριτὴς δ᾿ ὁ μὴ γνοὺς ἀσφαλῶς τὸ ῥῶ λέγειν ὀρθῶς προσειπεῖν οὐκ ἂν ἰσχύσῃ λόγον, ἀλλὰ κλιτὴν μὲν τὸν κριτήν, τὴν δὲ κρίσιν κλίσιν προσείποι· πάντα λοξὰ καὶ νόθα. |
τοῦ ἰδίου, Εἰς τοὺς Φιλοσόφους
| Τρεῖς σοφίης πολυΐστορος ἔκκριτοι ἀστέρες οἷοι, ἐνθέμενοι βίβλοις ὄλβον ἀπειρέστον, Ἀρχύτας ἦρξε, Πλάτων πλάτυνε, τέλος δ᾿ ἐπὶ πᾶσιν ὡς ἔτυχε κληθείς, θῆκεν Ἀριστοτέλης. |
του ιδίου, για τον Πλάτωνα
| ψυχὴν ἀνειπὼν ἀθάνατον ὁ Πλάτων ἀφῆκε δόξαν ἀθάνατον ἐν βίῳ.Του ιδίου, για το Ρωμανό Μελωδό ὁ συγχορευτὴς οὐρανοῦ τῶν ἀγγέλων καὶ γῆθεν ᾄδει τὰς ἐκεῖ μελωδίας. |
τοῦ ἰδίου, Εἰς τὴν νοητὴν οὐσίαν
| Ζητῶν ἀπεῖπον τὴν νοητὴν οὐσίαν Τίς ἐστιν αὕτη, πῶς δὲ τέμνει τὰς δύο, ἀσώματον καὶ σῶμα; πῶς δ᾿ ἄμφω μόνη ἔχουσα τῶν δυοῖν δὲ μηδὲν τυγχάνει πῶς πάντα δ᾿ ἐστὶν ἔστι πάντων δ᾿ οὐκέτι; |
τοῦ ἰδίου
| Ὥρια πάντα τέθηλε καὶ ἄμπελος ἐς τόκον ὀργᾷ, σμήνεα δ᾿ ἄρτι μέλι χλωρὸν ὑπεκπρορρέει. Οὔθατα δὲ σφαραγεῦσι, καὶ ἄρνες ἀεὶ σκαίροντες, αἶγες δ᾿ εὐγλαγέες, λήια κεκλημένα· ὄρνεα δ᾿ εὐφωνοῦσι, καὶ ἄλσεα εὔσκια, δένδρα· ὕδασι δὲ κρυεροῖς ἀμφιγέγηθε πέτρα. Τέττιξ σύντονον ἠχεῖ, ναυτίλος ἥδιον ἄδει, ᾆσον Ἰωάννη, καὶ σύ τι κἂν μογέης. | Όλα καρπίζουν και τ᾿ αμπέλι θέλει να γεννήσει, ξέχειλες οι κερήθρες από φρέσκο μέλι. Σφύζουν τα μαστάρια, χαρά για τ᾿ αρνάκια, βαριές απ᾿ το γάλα οι κατσίκες, τα στάχυα το θεριστή κιόλας προσμένουν. Στα δέντρα κελαϊδούνε τα πουλιά, σκιά δροσερή σκορπούνε τα άλση. Το γάργαρο νερό παίζει με την πέτρα. Συναυλία σωστή δίνουν τα τζιτζίκια, χαρούμενα ο ναύτης τραγουδεί. Τραγούδα κι εσύ, Ιωάννη, κι ας πονάς! |
ΣΥΜΕΩΝ του ΝΕΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ, ὕμνος Θ´
| 1 5 10 15 | Αἲ αἲ Θεέ μου, κύριε, παντοκράτορ· τίς χορτασθῇ σου τοῦ ἀοράτου κάλλους; τίς ἐμπλησθῇ σου τῆς ἀκαταληψίας; τίς ἀξίως πορευθῇ τῶν ἐντολῶν σου καὶ τὸ φῶς θεάσεται τοῦ σοῦ προςώπου μέγα, θαυμαστόν, μὴ χωρούμενον ὅλως ἐν τούτῳ τῷ βαρεῖ καὶ σκοτεινώδει κόσμῳ, τὸ τὸν ὁρῶντα ἀφαιρούμενον κόσμου μετὰ σώματος; ὢ μυστηρίου ξένου· τίς ὁ τὸ τεῖχος παρελθὼν τῆς σαρκὸς αὐτοῦ; τίς ὁ διαβὰς τῆς φθορᾶς τὸ γνοφῶδες καὶ κόσμον πάντα καταλείψας ἐκρύβη; βαβαὶ γνώσεως καὶ λόγων εὐτελείας· ποῦ γὰρ ἐκρύβη ὁ τὸν κόσμον περάσας καὶ πάντων ἔξω γενόμενος, ὧν βλέπει; |
τοῦ ἰδίου
Ὕμνος Ι´ ὅτι ὁ θάνατος τῇ λύπῃ καὶ τῶν στερροτέρων καθάπτεται.
| Ἤκουσα πρᾶγμα ξένον καὶ πλῆρες θάμβους, φύσιν ἄϋλον, τὴν λίθου στερροτέραν, ἶσον ἀδάμαντος καλουμένου παθοῦσαν, ὃς μὴ μαλαχθεὶς ἢ πυρὶ ἢ σιδήρῳ γέγονε κηρὸς ἐμπλεχθεὶς τῷ μολύβδῳ. Ἄρτ᾿ ἐπίστευσα μικρὸν ὕδατος ῥεῦμα πέτρας τὸ στερρὸν ἐγχρονίζον κοιλαίνειν καὶ ὄντως οὐδὲν ἄτρεπτον τῶν ἐν βίῳ. Μηδεὶς μ᾿ ἐκ τοῦ νῦν ἀπατᾶν νομιζέτω! Φεῦ τῷ βλέποντι τὰ φεύγοντα τοῦ βίου ὡς κρατούμενα καὶ τερπομένῳ τούτοις! Ταῦτα πείσεται, ἅπερ κἀγώ, ὁ τάλας. Νύς μ᾿ ἐχώρισεν ἀδελφοῦ γλυκυτάτου, τὸ ἄτμητον φῶς τῆς ἀγάπης τεμοῦσα. | Πράγμα άκουσα παράξενο που καταπλήσσει: Άυλη φύση στερότερη από πέτρα πως έπαθε όμοια με το φημιστό διαμάντι, Που ενώ η φωτιά δεν το μαλάκωσε κι η σφύρα, κερί με το μολύβι ως μπλέχτηκε έχει γίνει· Πίστεψα τώρα πως μικρές νερού σταγόνες τρώνε με τον καιρό τη σκληρή πέτρα και τίποτε στη ζωή αμετάβλητο δε μένει. Με το παρόν πως με γελά μην πει κανένας. Αλί σ᾿ αυτόν που όσα περνούν της ζωής τα βλέπει στα χέρια του ως να τα ῾χει και τα φχαριστιέται. Τα ίδια θα πάθει, όσα έπαθα, ο δυστυχισμένος. Από γλυκύτατο με χώρισε αδελφόν η νύχτα Το ακομμάτιαστο κόβοντας φως της αγάπης. |
Επίγραμμα του ΜΙΧΑΗΛ ΨΕΛΛΟΥ (11ος αι.)
σε έναν από τους τέσσερις ίππους του Λυσίππου, που βρίσκονταν στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης:| Ἔμπνους ὁ χαλκοῦς ἵππος οὗτος, ὅν βλέπῃς· ἔμπνους ἀληθῶς καὶ φριμάσσεται τάχα. Τὸν πρόσθιον δὲ τούτου ἐξαίρων πόδα, βαλεῖ σε καὶ λάξ, εἴπερ ἔλθῃς πλησίον. Δραμεῖν καθορμᾷ, στῆθι, μὴ προσεγγίσῃς· μᾶλλον δὲ φεῦγε, μὴ λάβῃς τὸ τοῦ λόγο. |
Τοῦ ἰδίου
μαγικὰ λόγια τῶν ἀπὸ Ζωροάστρου μάγων.| Δίζεο σὺ ψυχῆς ὁχετόν, ὅθεν, ἢ νίνι τάξει, σώματι θητεύσας ἐπίταξιν ἀφ᾿ ἧς ἐῤῥύης, αὗθις ἀναστήσεις, ἱερῷ λόγῳ ἔργον ἑνώσας. Μηδὲ κάτω νεύσῃς· κρημνὸς κατὰ γῆς ὑπόκειται, ἑπταπόρου σύρων κατὰ βαθμῖδος, ἣν ὕπο, δεινῆς ἀνάγκης θρόνος ἐστί. Σὸν γὰρ ἀγγεῖον θῆρες χθονὸς οἰκήσουσιν. Μὴ σὺ αὔξανε τὴν εἰμαρμένην· οὐ γὰρ ἀπὸ πατρικῆς ἀρχῆς ἀτελές τι τροχἄζει. Ἀλλ᾿ οὐκ εἰσδέχεται κείνης τὸ θέλειν πατρικὸς νοῦς, μέχρις ἂν ἐξέλθῃ λήθης, καὶ ῥῆμα λαλήσῃ, μνήμην ἐνθεμένη πατρικοῦ συνθήματος ἁγνοῦ, χρή σε σπεύδειν πρὸς τὸ φάος, καὶ πρὸς πατρὸς αὐγάς, ἔνθεν ἐπέμφη σοι ψυχὴ πολὺν ἐσσαμένη νοῦν. Αὐτὸς δὲ χθὼν κατοδύρεται ἐς τέκνα μέχρις· ψυχῆς ἐξωστῆρες ἀνάπνοοι εὕλυτοί εἰσιν. Λαιῆς ἐν λαγόσιν κοίτης, ἀρετῆς πέλε πηγή, ἔνδον ὅλη μίμνονσα, τὸ παρθένον οὐ προϊεῖσα. Ψυχὴ ἡ μερόπων θεὸν ἄγξει πως ἐς ἑαυτήν, οὐδὲν θνητὸν ἔχουσα, ὅλη θεόθεν μεμέθυσται· ἁρμονίαν αὐχεῖ γάρ, ὑφ᾿ ᾗ πέλε σῶμα βρότειον. Ὅττι ψυχὴ πῦρ δυνάμει πατρὸς οὗσα φαεινόν, ἀθάνατός τε μενει, καὶ ζωῆς δεσπότης ἐστί, καὶ ἴσχει κόσμου πολλὰ πληρώματα κόλπων. Ζήτησον παράδεισον. Μὴ πνεῦμα μολύνῃς, μηδὲ βαθύνῃς τὸ ἐπίπεδον. Ἔτσι καὶ εἰδώλῳ μερὶς εἰς τόπον ἀμφιφάοντα. Μηδὲ τὰ τῆς ὕλης σκύβαλον κρημνῷ καταλήψῃς. Μὴ ἐξάξῃς, ἵνα μὴ ἐξιοῦσα ἔχῃ τι· ἐκτείνας πύρινον νοῦν· ἔργον ἐπ᾿ εὐσεβίης, ῥευστὸν καὶ σῶμα σαώσεις. Ἐκ δ᾿ ἄρα κόλπων γαίης θρώσκουσ᾿, οὕποτ᾿ ἀληθὲς σῆμα βροτῷ ἀνδρὶ χθόνιοι κύνες δεικνύντες. Ἡ φύσις πείθει εἶναι τοὺς δαίμονας ἁγνούς, καὶ τὰ κακῆς ὕλης βλαστήματα χρηστὰ καὶ ἐσθλά. Αἱ ποιναὶ μερόπων ἄγκτειραι. Ἠγείσθω ψυχῆς βάθος ἄμβροτον· ὄμματα δ᾿ ἄρδην πάντ᾿ ἐκπετάσον ἄνω· ὦ τολμηροτάτης φύσεως ἀνθρώπων τέχνασμα. Πολλάκις ἣν λέξῃς μοι, ἀθρήσεις πάντηλεκτόν. Οὔτε γὰρ οὐράνιος κυδρὸς τότε φαίνεται ὄγκος· ἀστέρες οὐ λάμπουσι τὸ μήνς φῶς κεκάλυπται, χθὼν οὐχ ἕστηκε βλέπεται δὲ τὰ πάντα κεραυνοί. Μὴ φύσεως καλέσῃς αὔτοπτον ἄγαλμα. Πάντοθεν ἀπλάστῳ ψυχῇ, πυρὸς ἡνία τεῖνον. Ἡνίκα μὲν βλέψῃς μορφῆς ἄτερ εὐΐερον πῦρ λαμπόμενον σκιρτηδὸν ὅλον κατὰ βενθεα κόσμου, κλῦθι πυρὸς τὴν φωνήν. Σύμβολα πατρικὸς νόος ἐνέσπειρε ταῖς ψυχαῖς. Μάνθανε τὸ νοητόν, ἐπεὶ νόον ἔξω ὑπάρχει. Ἔστι δὲ δή τι νοητόν, ὃ χρή σε νοεῖν νόου ἄνθει. Εἰσὶν πάντα πυρὸς ἑνὸς ἐκγεγαῶτα· πάντα γὰρ ἐξετέλησε πατὴρ καὶ νῷ παρέδωκε. Δευτέρῳ, ὃν πρῶτον κληΐζεται ἔνθεα ἀνδρῶν. Νοουμέναι ἱυγγες πατρόθεν νοέουσι καὶ αὐταί, βουλαῖς ἀφθέγκτοισι κινούμεναι ὥστε νοήσαι. Ὢ πῶς κόσμος ἔχει νοεροὺς ἀνοχῆας ἀκαμπεῖς! Ἑαυτὸν ὁ Πατὴρ ἥρπασεν· οὐδ᾿ ἐν ἑῇ δυνάμει νοερᾷ κλείσας ἴδιον πῦρ. Πατὴρ οὐ φόβον ἐνθρώσκει, πειθὼ δ᾿ ἐπιχεύει. |
ΙΑΚΩΒΟΥ ΠΡΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΨΕΛΛΟΝ
Ποίημα του ηγουμένου στο μοναστήρι του Ολύμπου της Βιθυνίας ΙΑΚΩΒΟΥ προς τον Μιχαήλ Ψελλό, ο οποίος μόνασε, (το μοναχικό όνομα ήταν Μιχαήλ, το κοσμικό Κωνσταντίνος) για λίγο διάστημα εκεί, φεύγοντας μετά.| Ὧ δέσποτα Ζεῦ καὶ πάτερ καὶ βακλέα ὀβριμοβουγάϊε καὶ βαρυβρέμων, Ὄλυμπον οὐκ ἤνεγκας κἂν βραχὺν χρόνον, οὐ γὰρ παρῆσαν αἱ θεαί σου, Ζεῦ πάτερ. |
| Μέθη καὶ πότοι, καὶ χοροί, Ἰάκωβος, ἡ σὺ πανήγυρις, καὶ σὺν πότῳ κρότοι καὶ τρυφαὶ καὶ χάριτες, ὀρχίσματα καὶ κύμβαλα καὶ βοτρύων ἐκθλίψεις καὶ ῥᾶγες ληνοβατούμενας καὶ κοιλίαι πίθων πληρούμεναι. |
Τοῦ ἰδίου,
| Πρὸς ἀναίσθητον Λοίδορον Καὶ βάτραχοι φωνάζουσιν, ἀλλ᾿ ἐκ τελμάτων. Καὶ κῦνες ὑλακτοῦσι, ἀλλ᾿ μακρόθεν, καὶ κάνθαροι παίζουσιν, ἀλλ᾿ ἐν κοπρίαις, οὐκοῦν, τί καινόν, εἰ λαλούσιο οἱ λίθοι. Μικρὸν παραλλάττοντες ἀδρῶν βατράχων. |
Τοῦ ἰδίου,
Εἰς τὸ φλάμουλον τοῦ Μονομάχου ἔχον ἱστορισμένους τὸν ἅγιον Γεώργιον, τὸν βασιλέα ἔφιππον φέροντα λόγχην, καὶ τοὺς Βαρβάρους διώκοντα| Μάρτυς, Βασιλεῦ, Ἵππε, Λόγχη, Βάρβαροι, σύμπνοι, δίωκε, σπεῦδε, πλῆττε, πίπτετε. |
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ (11ος αι.)
Προς μοναχόν Ανδρέαν| Πολλοὶ λέγουσιν (εἰ δ᾿ ἀληθεῖς οἱ λόγοι οὐκ οἶδα) πλὴν λέγουσι· καὶ πείθουσί με, ὡς σφόδρα χαίρεις, ὦ μοναστὰ καὶ πάτερ, εἴ τις σὲ σεπτοῖς δεξιοῦται λειψάνοις ἀνδρῶν μαρτύρων ἢ σεβαστῶν μαρτύρων, θήκας δὲ πολλὰς λειψάνων θείων ἔχεις, ἃς ἐξανοίγων τοῖς φίλοις σου δεικνύεις· τοῦ Προκοπίου μάρτυρος χεῖρας δέκα, Θεοδώρου δὲ πέντε καὶ δέκα γνάθους, καὶ Νέστορος μὲν ἄχρι τῶν ὀκτὼ πόδας, Γεωργίου δὲ τέσσαρας κάρας ἅμα, καὶ πέντε μαστοὺς Βαρβάρας ἀθλοφόρου· καὶ νῦν μὲν ὀστᾶ δώδεκα βραχιόνων τοῦ καλλινίκου μάρτυρος Δημητρίου, νῦν τ᾿ αὖ καλάμους εἴκοσι σκελῶν ὅλων τοῦ Παντελεήμονος (ὢ τῆς πληθύως!) |
Τοῦ ἰδίου
Εἰς τὴν τοῦ βίου ἀνισότητα| Δίκαια ταῦτα, δημουργέ μου λόγε, πηλὸν μὲν εἶναι πάντας ἀνθρώπους ἕνα καὶ χοῦν τὸν αὐτόν, ἀλλὰ καὶ φύσιν μίαν, τελεῖν δέ πως ἄνισον αὐτοῖς τὸν βίον; ναὶ ναὶ στάσιν τὰ πάντα πάντως οὐκ ἔχει, κἂν γὰρ δεήσῃ συστραφέντα τὸν βίον κύκλους ἑλίττειν βακχικῆς ἀταξίας, ἐν μὲν χιλίοις πλουσίοις ἢ μυρίοις εἷς δυστυχήσας συγκάτεισι τοῖς κάτω, ἐν δ᾿ αὖ πένησιν ἀθλίοις τρισμυρίοις τρεῖς εὐπραγοῦσι καὶ γίνονται τῶν ἄνω. τῷ τοῦ δικαίου τήκομαι ζήλῷ, λόγε, καὶ ταῦτα πρὸς σὲ φθέγγομαι τὸν δεσπότην, σὺ δ᾿ ἀλλ᾿ ἀνάσχου μακροθυμῶν, ὡς ἔθος, καὶ τῶν ἐμῶν ἄκουε νῦν γογγυσμάτων. μὴ τὸν μὲν αὐτὸς ἔπλασας ταῖς χερσί σου, τούτου δὲ πλάστης ἄλλος; ἢ τί λεκτέον; οὐκ ἔργα τῶν σῶν πάντες εἰσὶ δακτύλων; ἀλλ᾿ οἱ μὲν αὐτῶν οὐκ ἀναγκαίων μόνον κατατρυφῶσιν, ἀλλὰ καὶ πολλῷ πλέον καὶ τοῖς περιττοῖς ἐντρυφῶσι τοῦ βίου, οἱ δὲ γλίχονται καὶ μονοβλώμου τρύφους ἢ μᾶλλον εἰπεῖν καὶ τραπέζης ψιχίων. δίκαιε, ποῦ δίκαια ταῦτα τυγχάνει; ἕως πότε στήσειας ἡμῖν τὴν κτίσιν; σύσσεισον αὐτὴν ἢ κατάκλυσον πάλιν· μηδεὶς κιβωτοῦ δευτέρας αὖθις τύχοι, μὴ Νῶέ τις γένοιτο καὶ πάλιν νέος· οἴχοιντο πάντες· λείψανον μὴ μεινάτω. εἰ δ᾿, ὡς ὑπέσχου, μακρόθυμε Χριστέ μου, τὴν γῆν ἐς αὖθις οὐ κατακλύζειν θέλεις, καὶ γὰρ φυλάττεις οἶδα τὰς ὑποσχέσεις, Ἄτλαντα χειρὶ σῇ βαλὼν ἐκ τῶν ἄνω τὴν πᾶσαν αὐτῷ συγκατάστρεψον κτίσιν, μιγνὺς πόλον γῇ καὶ τὰ πάντα συμφύρων· οὕτω γὰρ ἂν γένοιτο πάντων ἰσότης. |
Τοῦ ἰδίου
Εἰς τοὺς ἐξωνηθέντας βόλους τοῦ δικτύου παρ᾿ αὐτοῦ| Ἀναπλέων χθὲς πρωῒ τὴν Προποντίδα ἄνδρας κατεῖδον ἓξ ἀγρευτὰς ἰχθύων βάλλοντας ἀμφίβληστρον ἐν βυθῷ μέσῳ· καὶ δὴ παρασχὼν χρύσινον τούτοις ἕνα ὠνησάμην τρεῖς δικτύου χαίρων βόλους, ἕξειν δοκῶν τι καὶ πλέον τοῦ χρυσίνου. βάλλουσι τοίνυν· καὶ τὸ μὲν πρῶτον λίθους, τὸ δεύτερον δὲ ψάμμον εἷλκον ἐκ βάθους· ὡς δ᾿ ἐγκαθῆκαν τὴν σαγήνην τὸ τρίτον, ἀνεῖλκον οὐδὲν ἄλλο πλὴν ὕδωρ μόνον. εἰ γοῦν τινές μοι τῶν φιλούντων τοὺς μύθους τεκμήριον λέγουσι ταῦτα τῆς τύχης, ὡς εὐτυχὴς ἔγωγε· τί πλέον θέλω, εἴ μοι χορηγεῖ ταῦτα μᾶλλον ἡ τύχη, ἃ κόσμος αὐτὸς ἀφθονώτατα τρέφει, ὕδωρ, λίθους καὶ ψάμμον; ὢ χρηστῆς τύχης. |
ΙΩΑΝΝΗ ΜΑΥΡΟΠΟΔΟΣ
Νομοφύλακα Πανεπιστημίου Κωνσταντινουπόλεως, Επισκόπου Ευχαϊτών. (11ος αι.)| Εἴπερ τινὰς βούλοιο τῶν ἀλλοτρίων τῆς σῆς ἀπειλῆς ἐξελέσθαι, Χριστέ μου, Πλάτωνα καὶ Πλούταρχον ἐξέλοιό μοι. Ἄμφω γάρ εἰσι καὶ λόγον καὶ τὸν τρόπον τοῖς σοῖς νόμοις ἔγγιστα προσπεφυκότες· εἰ δ᾿ ἠγνόησαν ὡς θεὸς σὺ τῶν ὅλων, ἐνταῦθα τῆς σῆς χρηστότητος δεῖ μόνον, δ᾿ ἣν ἅπαντας δωρεὰν σώζειν ἐθέλεις. | Αν θά ήθελες, κάποιους άλλους να εξαιρέσεις από την κρίση σου Χριστέ μου ας εξαιρέσεις για μένα, Πλάτωνα και Πλούταρχο· Γιατί αμφότεροι με τα έργα και τη ζωή τους βρέθηκαν πολύ κοντά στους δικούς σου νόμους. |
Τοῦ ἰδίου
Εἰς ἑαυτόν| 1 5 10 15 20 25 30 35 40 | «Πλουτοῦσι πολλοί» - παῦε. καὶ τίς μοι λόγος; πτωχοὺς γὰρ ἕξει πάντας ἐξ ἴσου τάφος, ἁβρούς, μέσους, ἥττους τε καὶ πενεστάτους. τὰ νῦν δὲ παῖξαι μικρὸν αὐτοῖς ἐνδίδου, ἕως κενὰς φέροντες αἴσθωνται χέρας. «πολλοὺς θρόνοι φέρουσιν ὑψηλοὺς ἄνω.» ἐγὼ δὲ γῆθεν ἔκπαλαι πεπλασμένος, εἰς γῆν τε νεύω, καὶ κάτω ζητῶ μένειν, πολλῷ δὲ τὴν ἔπαρσιν ἐκκλίνω φόβῳ, μήπως σκοτωθεὶς ὑψόθεν χαμαὶ πέσω, τῆς αὐθαδείας ἀξίαν διδοὺς δίκην· ὅθεν ταπεινὴν ἀσφάλειαν ἐκλέγων, πεζῇ βαδίζω, πεζὸν ὢν ζῷον φύσει, πᾶσιν μὲν οὐκ ἄποπτος ὡς ἐκ τῶν ἄνω, πολλοῖς δὲ καὶ κάτωθεν ὢν ἐγνωσμένος, ὓ μεῖζον. οἷδα μᾶλλον εἰς εὐδοξίαν, ὅταν τις αὐτὸς ἐκ ταπεινοῦ χωρίου πρὸς ὕψος ἐκτείνοιτο καὶ δοκῇ μέγας ὥσπερ κολοσσός, μῆκος οἰκεῖον φέρων, καὶ μηδὲν εἰς δίαρμα, χρῄζων τοῦ τόπου. ὅσοι δὲ κομπάζουσι βαθμοῖς καὶ θρόνοις, οὕτοι κολοιῶν οὐδὲν εἰσι βελτίους μέγα φρονούνων ἐν πτεροῖς ἀλλότριοις, ὧν ἡ πάλιν ψίλωσις αἰσχύνει πλέον τῶν προσθέτων γὰρ χρωμάτων τῇ συγκρίσει εἰς μεῖζον ἐξάγουσι τὴν ἀμορφίαν. «ἀλλὰ κροτοῦσι πᾶς ὄχλος τοὺς ἐν μέσῳ». εἰπὼν ὄχλον, βέλτιστε, μὴ ζητεῖ πλέον· ὄχλος γὰρ οὐδὲν ἄλλο πλὴν ὄντως ὄχλος, βοὰς ἀτάκτους τοῖς κρατοῦσι προσνέμων ὡς πρόσφορον μείλιγμα τῆς ἐξουσίας, πλέον δὲ μηδὲν συντελῶν τῶν χρησίμων, μᾶλλον δὲ οὗν μέγιστα καὶ βλάπτειν ἔχων· φυσᾷ γὰρ αὐτοὺς τοῖς ἐπαίνοις πολλάκις, πείθων ἀκούειν ὡς ἀληθεῖς τοὺς λόγους· οἱ δ᾿ εἰσὶν οὐδέν, πλὴν μόνον κενοὶ ψόφοι, ἐπηρεασταὶ τῶν κενῶν φρονημάτων, ψεῦσται, πλάνοι, γόητες, ἀνδράσιν γέλως, βόθρος δ᾿ ἀνάνδροις· οἷς ὁ πιστεύων ἄνους. κραυγῆς δὲ πολλῆς οὐ πάνυ φροντιστέον. καὶ ψῆρες ὀξύφωνον, ἀλλὰ κουφόνουν. τούτοις ἔγωγε τοῖς λογισμοῖς καὶ λόγοις ἄγων ἐμαυτὸν ἐκπεραίνω τὸν βίον. |
Τοῦ ἰδίου
Εις τον εαυτού τάφον| Θαύμαζε μηδέν, ἀλλὰ φρίσσε τὴν θέαν· βλέπεις γὰρ ὢν ἄνθρωπος ἀνθρώπου πάθος· τὸ πτῶμα κοινόν, ἀλλ᾿ ἄνισος ὁ χρόνος. Καὶ τὸν σὸν ἄλλοις ὕστερον δείξεις τάφον. Ἕως δὲ μέλλει, γνῶθι τὴν σαυτοῦ φύσιν, καὶ σωφρονίζων συμφοραῖς ἀλλοτρίαις. |
ΜΙΧΑΗΛ ΓΛΥΚΑ (12ος αι.)
| Τῆς φυλακῆς ἡ κάκωσις, ἡ τσίκνα, τὸ καρβούνιν, ἐγὼ τὸ ἐξεύρω μοναχός, ἐμέναν καίει μόνον, μόνος ἐγὼ δαμάζομαι κ᾿ ἐγὼ τὴν πείραν ἔχωἩ φυλακὴ καὶ ὁ θάνατος καὶ χείρων τοῦ θανάτου· ἡ φυλακὴ καὶ κάματος καὶ χείρων τῆς καμίνου· οἵαν ἂν εἴπῃς κόλασιν, παχυμερῶς κολάζει, παχυμερῶς στενοχωρεῖ καὶ θλίβει καὶ δαμάζει· ἡ θλίψης δὲ τῆς φυλακῆς, ἡ μέριμνα, ἡ ἀνάγκη πολυμερής, πολύτροπος, πολυειδής, ποικίλη. Καθ᾿ ὥραν φθάνει ὁ θάνατος, καθ᾿ ὥραν ἀποθνήσεις· χωρὶς θαλάσσης πνίγεσαι, χωρὶς πυρὸς ἐξάπτεις, μέλη καὶ μέλη τέμνεσαι καὶ δίχα μαχαιρίου· οὐκ ἔναι πόνος πούποτε νὰ μὴ σὲ κατακρούσῃ. |
| Τοῦ ἰδίου Στίχ. 138-163 οὐκ ἔναι πόνος πούποτε νὰ μὴ σὲ κατακρούσῃ· φύλλον θροεῖ σε ἂν σαλευθῇ, πουλὶν ἂν ἴδῃς τρέμεις, ἂν γένῃ κτύποτς πούποτε, μόδιν ἀγγέλους βλέπεις, φοβεῖσαι μὴ ἔλθῃ μήνυμα τὸ οὐκ ἤθελες ν᾿ ἀκούσῃς, ἀδημονεῖς, ἐννοιάζεσαι, συντρίβεσαι, τρομάσσεις, βλέπεις ἡμέραν, θλίβεσαι, φοβεῖσαι ὡς οὐ πρέπει. πάλιν τὴν νύκταν δειλιᾷς, τὸ τί νὰ φέρῃ οὐκ οἶδες, στενοχωρεῖσαι, ἀγανακτεῖς, ἐδῶ κ᾿ ἐκεῖ προσκρούεις, ὡς ἐννοιασμένον περπατεῖς καὶ ὡσὰν ἐνταλωμένον, τόπον ἐκ τόπου μεριμνᾷς καὶ τόπος οὐ χωρεῖ σε· λιποθυμεῖς, σκοτίζεσαι, κοντοανασαίνεις, πίπτεις, κεῖται τὸ σῶμα σου νεκρόν, ἄψυχον τὴν τελείαν, ὀψὲ καὶ μόλις γρηγορεῖς, μόλις ἐπαναφέρεις· τὴν γῆν δαγκάνεις, εὔχεσαι, περακαλεῖς καὶ λέγεις: «Χριστέ μου, δὸς ἀνάπαυσιν, Χριστέ μου, φέρε ὑπνίτζιν, Χριστέ, παραμυθῆσον με, Χριστέ, ἀποκοίμισέ με, νὰ παύσουν αἱ ὀδύναι μου, νὰ χαλαρώσῃ ὁ πόνος!» |
| Στίχ. 274-281 ἐλάκτισεν ὁ γάϊδαρος, καὶ δέρουσι τὸ σάγμα, νὰ γίνῃ καλοπαίδευτον, ἄλλον νὰ μὴ λακτίσῃ. Ἡ θάλασσα ζαλίζεται, βρυχᾶται, κυματίζει, καὶ τὸν περάτην τὸν πτωχὸν ὡς πταίστην ἀνατάσσουν. Ἄρτι καὶ νόμος ἀπρακτεῖ τελείως ὁ κελεύων: ἃ παρ᾿ ἑτέρων γίνουται μὴ καταβλέπειν ἄλλους· καὶ τί ὠφελοῦν τὰ περισσά, τὰ τοῦτα καὶ τὰ ἐκεῖνα, ἐδῶ τὸ δός, ἐκεῖ τὸ δός, παρέκει οὐκ ἔλαθέ μας; |
| Στίχ. 285-301 Βλέπεις, ἀπῆρε με ἡ χολή, τὸ τί λαλῶ οὐκ ἐξεύρω, ἔβρασεν ἡ καρδία μου, παρέκει οὐδὲν βαστάζω, νὰ δώσω εἰς πέτραν καὶ λυθῶ, νὰ ποίσω θέαμα μέγα, ἀπὸ στεναχωρίας μου νὰ πνίξω τὸν ἑαυτόν μου, παντὶ νὰ γένῃ ἐξακουστόν, ὁ κόσμος νὰ θαυμάσῃ· ναί, νὰ τὸ ποιήσω οὐ μέλει με, πολλὰ παρεπονήθην· ἐγὼ ψηφίζω θάνατον, χρεωστῶ καὶ νὰ τὸν δώσω. Ἦλθον εἰς κόσμον σήμερον, σήμερον ὑπαγαίνω· ἔδε καὶ τί χολομανῶ καὶ τί βαρεὰ στριγγίζω, καὶ λέγω τὰ οὐκ ἐνδέχονται καὶ τὰ μὲ οὐδὲν ἁρμόζουν; Εἰς ἀστρικὸν καταπλοκῆς, εἰς ὥραν ἀδικίας, ἡ μάννα μου μ᾿ ἐγέννησε δωρεὰν καὶ πεισματίζω· μάτην, ψυχή μου, ἀδημονεῖς, μάτην περιστατεῖσαι· ἐκεῖνο τὸ σὲ ἀπόκειται καὶ τὸ σὲ περιμένει, εἰς τὸ ἐκ παντὸς θέλει ἐλθεῖν, μὴ κρούῃς καὶ λαμβάνῃς. Ψυχή μου, παρακλήθητι, μὴ σὲ νικήσῃ ὁ πόνος, μὴ πάθῃς τὶ μικρόψυχον καὶ νὰ χαροῦν οἱ ἐχθροί σου... |
| Καθεὶς κοιμᾶται ὡς ἔστρωσεν, ὡς ἔσπειρεν θερίζει. |
| Ἂν ἴδῃς εἰς τὸ πέλαγον καράβιν κινδυνεῦον ἐσὺ λέγεις ἀϊλλοίμονον κι ἐκεῖ θωροῦν ἀγγέλους. |
ΙΩΑΝΝΗ ΤΖΕΤΖΗ (12ος αι.)
| Τὸν ἀετόν μου τις ὄφις περιθέει, περιθέων δὲ πλεκτάναις συγκατέχει, συγκατέχων δὲ τοῦ καλοῦ κατισχύει, κατισχύων δὲ πρὸς θάνατον ἀπάγει, ἀπάγομαι δέσμιος αὐτὸς τῷ πάθει. |
Τοῦ ἰδίου
| Καὶ Σκύθην Σκύθαις εὕροις με, Λατῖνον τοῖς Λατίνοις καὶ πᾶσιν ἄλλοις ἔθνεσιν ὡς ἕνα γένους τούτων. Καὶ Σκύθην ἀσπαζόμενος οὕτω προσαγορεύω: [καλὴ ἡμέρα σου, αὐθέντριά μου, καλὴ ἡμέρα σου, αὐθέντα μου] σαλαμαλὲκ ἀλτὴ σαλαμαλὲκ ἀλτοῦγεπ. Τοῖς Πέρσαις πάλιν περσικῶς οὕτω προσαγορεύω: [καλὴ ἡμέρα σου, ἀδελφέ, ποῦ ὑπάγεις, πόθεν εἶσαι, φίλε;] ἀσὰν χαΐς κουρούπαρζα χαντάζαρ χαραντάση. Τῷ δὲ Λατίνῳ προσφωνῶ κατὰ Λατίνων γλῶσσαν: [καλῶς ἦλθες, αὐθέντα μου, καλῶς ἦλθες, ἀδελφέ.] βένε βενέστι δόμινε, βένε βενέσι φράτερ, [πόθεν εἶσαι καὶ ἀπὸ ποίου θέματος ἦλθες;] οὖνδε ἒς ἒτ δεκούαλε προβίντζια βενέστι; [πῶς, ἀδελφέ, ἦλθες εἰς ταύτην τὴν πόλιν;] κόμοδο, φράτερ, βενέστι ἰνίσταμ τζιβιτάτεμ; [πεζός, καβαλλάριος, διὰ θαλάσσης, θέλεις ἀργῆσαι;] πεδόνε, καβαλλάριους, περμάρε, βὶς μοράρε; Τοῖς Ἀλανοῖς προσφθέγγομαι κατὰ τὴν τούτων γλῶσσαν: [καλὴ ἡμέρα σου, αὐθέντα μου, ἀρχόντισσα, πόθεν εἶσαι;] ταπαγχὰς μέσφιλι χσινὰ κορθὶ καντά, καὶ τἄλλα. ἂν δ᾿ ἔχει Ἀλάνισσα παπᾶν φίλον, ἀκοῦσαις ταῦτα: [οὐκ αἰσχύνεσαι, αὐθέντριά μου, νὰ γαμῇ τὸ μουνίν σου παπᾶς;] τὸ φάρνετζ κίντζι μέσφιλι καὶτζ φουὰ σαοῦγγε. Τοῖς δ᾿ Ἄραψιν ὡς Ἄραψιν ἀραβικῶς προσλέγω: [ποῦ ὑπάγεις, πόθεν εἶσαι, αὐθέντριά μου; αὐθέντα μου, καλὴ ἡμέρα σου] ἀλενταμὸρ μενένεντε σιτὴ μουλὲ σεπάχα. Πάλιν τοῖς Ρῶς ὡς ἔχουσιν ἔθος προσαγορεύω: [ὑγίαινε, ἀδελφέ, ἀδελφίτζα, καλὴ ἡμέρα σου] τὸ σδρᾶ<στε>, βράτε, σέστριτζα, καὶ δόβρα δένη λέγων: τοῖς δ᾿ ἄρ᾿ Ἑβραίοις προσφυῶς ἑβραϊκῶς προσλέγω: [μεμαγευμένε οἶκε στόμα φάραγγα καταπίνων μυίας τυφλὲ] μεμακωμένε βὴθ φαγὴ βεελζεβοὺλ τιμαῖε [Ἑβραῖε λίθε, ὁ Κύριος ἦλθεν, ἀστραπὴ εἰς τὴν κεφαλήν σου] ἔβερ ἐργάμ, μαρὰν ἀθά, βεζὲκ εἰς τὸ χωθάρ σου. οὕτω τοῖς πᾶσι προσλαλῶ πρόσφορα καὶ πρεπώδη καλλίστης ἔργον ἐγνωκὼς οἰκονομίας τοῦτο. |
τοῦ ἰδίου, ἀπὸ τὶς Χιλιάδες (III, 335)
| Οὗτος ὁ Βελισάριος ὁ στρατηγὸς ὁ μέγας, Ἰουστινιάνειος ὢν ἐν χρόνοις στρατηλάτης, πρὸς πᾶσαν τετραμέρειαν γῆς ἐφαπλώσας νίκας, ὕστερον φθόνῳ τυφλωθείς, ὢ τύχης τῆς ἀστάτου. ἔκπωμα ξύλινον κρατῶν ἐβόᾳ τῷ Μιλίῳ: Βελισαρίῳ ὀβολὸν δότε τῷ στρατηλάτῃ, ὃν τύχη μὲν ἐδόξασεν, ἀποτυφλοῖ δ᾿ ὁ φθόνος. ἄλλοι φασὶ τῶν χρονικῶν μὴ τυφλωθῆναι τοῦτον. ἐξ ἐπιτίμων δ᾿ ἄτιμον ἐσχάτως γεγονέναι, καὶ πάλιν εἰς ἀνάκλησιν δόξης ἐλθεῖν προτέρας. |
ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ (12ος αι.),
| της «ερωτικής απογοήτευσης»Ἔκτισα πύργον ὀχυρόν, ἐγχώρυγον τοῦ πόθου, καὶ ἔλεγα ὅτι ἔνι ἀπρόδοτος, τίς νά μὲ τὸν ἐπάρῃ; ἀρτίως θωρῶ προδίδοτας καὶ ὅτι ἀπληκεύουν ξένοι· ἀνάθεμά με ἀπὸ τὸν νοῦν, ἂν ἀνακτίσω πύργον κι οὐδὲν τσεργώνω ὡς ἔτυχε καὶ κατουνεύω ὡς εὕρω. |
| Τοῦ ἰδίουΠόθοι μου, πόθοι, πόθοι μου, ἔρωτες, ἔρωτές μου μικροὺς σᾶς ἐπαρέλαβα καὶ ἄγουρους σᾶς ἐποῖκα καὶ εἰς τὴν καρδιάν μου ηὐξήθητε κι᾿ ἐγίνεσθε μεγάλοι. Κι᾿ ἐδάρτε ὅταν ἠνδράθητε καὶ ἤλπιζα εὐχαριστίαν, μάλιστα δαπανεῖτε με καὶ κατατέμνετέ με. Οὐκ οἷδα ἀχαριστότερον εἰς τὸν παρόντα βίον. |
ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ Ἐπὶ ἀποδήμου τῇ φιλίᾳ
ΝΙΚΗΤΑ ΕΥΓΕΝΙΑΝΟΥ, για τον Θεόδωρο Πρόδρομο
| μουσεῖον οὖν ἔμψυχον εἶχεν ἡ Πόλις τὸν Πρόδρομον σέ, τὴν τεραστίαν φύσιν, ἀλλ᾿ ἐν σκιαῖς νῦν καὶ τόποις ἀνηλίοις ὁ τῶν λόγων ἥλιος, ἡ ξένη πλάσις. |
Μιχαὴλ Χωνιάτης, Ἐπίσκοπος Ἀθηνῶν (12ος-13ος αι.)
«Θρῆνος τῶν Ἀθηνῶν»
| Ἔρως Ἀθηνῶν τῶν πάλαι θρυλουμένων ἔγραψε ταῦτα ταῖς σκιαῖς προσαθύρων καὶ τοῦ πόθου τὸ θάλπον ὑπαναψύχων. Ἐπεὶ δ᾿ ἔτ᾿ οὐκ ἦν οὐδαμοῦ φεῦ! προσβλέπειν αὐτὴν ἐκείνην τὴν ἀοίδημον πόλιν τὴν, δυσαρίθμου καὶ μακραίωνος χρόνου λήθης βυθοῖς κρύψαντος, ἠφαντωμένην, ἐρωτολήπτων ἀτεχνῶς πάσχω πάθος· οἳ τὰς ἀληθεῖς τῶν ποθουμένων θέας ἀμηχανοῦντες ὡς παρόντων προσβλέπειν, τὰς εἰκόνας ὁρῶντες αὐτῶν, ὡς λόγος, παραμυθοῦντας, τῶν ἐρώτων τὴν φλόγα. Ὡς δυστυχὴς ἔγωγε, καινὸς Ἰξίων, ἐρῶν Ἀθηνῶν, ὡς ἐκεῖνος τῆς Ἥρας. εἶτα λαθὼν εἴδωλον ἠγκαλισμένος. Φεῦ! οἷα πάσχω καὶ λέγω τε καὶ γράφω. Οἰκῶν Ἀθήνας οὐκ Ἀθήνας που βλέπω, κόνιν δὲ λυπρὰν καὶ κενὴν μακαρίαν. Ποῦ νῦν τὰ σεμνὰ, τλημονεστάτη πόλις; Ὡς φροῦδα πάντα καὶ κατάλληλα μύθοις, δίκαι, δικασταὶ, βήματα, ψῆφοι, νόμοι, δημηγορίαι (τε) πειθανάγκη ῥητόρων, βουλαὶ, πανηγύρεις τε καὶ στρατηγίαι τῶν πεζομάχων ἅμα καὶ τῶν ναυμάχων, ἡ παντοδαπὴ Μοῦσα, τῶν λόγων κράτος. Ὄλωλε σύμπαν τῶν Ἀθηνῶν τὸ κλέος· γνώρισμα δ᾿ αὐτῶν οὐδ᾿ ἀμυδρόν τις ἴδῃ. Συγγνωστὸς οὐκοῦν, εἴπερ οὐκ ἔχων βλέπειν τῶν Ἀθηναίων τὴν ἀοίδημον πόλιν, ἴνδαλμα ταύτης γράφειν. | Η αγάπη για την Αθήνα, την άλλοτε ένδοξη έγραψε αυτούς τους στίχους, ακόμα λατρεύοντας τις σκιές και φέρνοντας δροσιά στης νοσταλγίας μου τη θέρμη· γιατί πουθενά, αχ πουθενά, δε βλέπεις πια την χιλιοτραγουδισμένη πόλη, όπως ήταν κάποτε. Πολύς ο καιρός, ασύλληπτος για τις αισθήσεις μας, που κρύβεται θαμμένη βαθειά μες στη λήθη. Γι᾿ αυτό κι εγώ πικρά υποφέρω, σαν τον ερωτευμένο που δεν μπορεί να αντικρίσει το πρόσωπο της αγαπημένης του, που δεν μπορεί να τη δει μπροστά του ολοζώντανη, και μόνο την εικόνα της θυμάται, σαν να μιλάει μαζί της, παρηγοριέται και σβήνει τη φλόγα του έρωτά του. Κακότυχος λοιπόν είμαι κι εγώ, σαν τον Ιξίονα: Αγαπάω την Αθήνα όπως αυτός κάποτε αγάπησε την Ήρα, ανύποπτος αγκαλιάζοντας το απατηλό της είδωλο. Πώς πονάω αλί, τί λέω, τί γράφω; Ζω στην Αθήνα, μα πουθενά δεν βλέπω την Αθήνα, μόνο σκόνη θλιβερή, πουθενά γνήσια ευτυχία. Τί έγιναν οι ναοί σου, δύσμοιρη πόλη; Χάθηκαν όλα, σαν παραμύθι: Το δικαστήριο κι οι δικαστές, το βήμα των ρητόρων, οι ψήφοι, οι νόμοι, οι δημηγορίες των ρητόρων, οι συνεδριάσεις της βουλής, οι λαμπρές γιορτές, οι πολέμαρχοι στη στεριά και στην θάλασσα, η πληθωρική Μούσα, η δύναμη του λόγου. Χάθηκε χωρίς ίχνη το μεγαλείο της Αθήνας, ούτε ένα σημάδι δεν έμεινε, έστω και θαμπό. Γι᾿ αυτό συγχωρέστε με, εμένα, που δεν μού έδωσε η Μοίρα να δω με τα μάτια μου την πολυθρύλητη πόλη της Αθηνάς, αν η πένα μου χάραξε εδώ την εικόνα της |
ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΜΕΤΟΧΙΤΗ λόγιου, μαθηματικού και αστρονόμου (13ος –14ος)
| Ἤτοι τὴν μὲν ἐγὼ σοφίην νέαν ἀνάνειρα ὕψος εἰς ἀριδείκετον ἐκλείπουσαν πάλαι, φάσι ἀνὰ μερόπεσσι βρουτοῖς πολλὰ μογῆσας. Ἔκ τ᾿ ὀλίγων ἐμπυρευμάτων φλούγα μεγίστην τῆς θ᾿ ἄρα σουφίης περίφαντον ἐκήα λαμπρὰν λαμπετόεσσαν ἐμοὶ τιμᾲν ἀνά τε νῦν, ἀνά θ᾿ ἑξῆς ὕστερον ἔπειτα διὰ πάντ᾿ αἰῶ διδοῖσαν. | Πραγματικά εγώ αυτή τη σοφία την αστρονομική ως νέα ανύψωσα σε δακτυλοδεικτούμενο ύψος μεταξύ των θνητών, ενω από καιρού είχε εκλείψει. Από λίγες κρυμμένες σπίθες μέσα στη στάκτη αναψα λαμπρή φλόγα αυτής της σοφίας, ορατή από παντού, που δίνει σε μένα αστραποβολούσα τιμή και τώρα και συνεχώς στο μέρον δια μέσου των αιώνων. |
ΜΑΡΚΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ (14ος αι.)
Εἰς τὸν Ἔρωταν| Ἔρως ὁ βαρὺς δυνάστης, τίς τὴν φύσιν εἶ καὶ πόθεν; Ἆρ᾿ αἰθὴρ ἐξέφηνέ σε; ὕδωρ δ᾿ ἐμαιεύσατό σε; Τίς δ᾿; ἐκ γῆς τὴν βλάστην ἔσχες ἢ παρ᾿ οὐδενὸς μὲν τούτων, οἴκοθεν δ᾿ αὐτὸς βλαστήσας, οὐρανοῦ μὲν κατωρχήσω, κατεπύρσευσας δ᾿ αἰθέρα, τὸν ἀέρα δὲ διέπτης, ὕδατι δ᾿ ἐπεῖδες λείως; ἐπὶ γῆς δὲ βάθρον ἔσχες ὡς οὐδὲν τῶν ὄντων μέρος ἄπειρον τῆς σῆς ἰσχύος. |
ΜΑΝΟΥΗΛ ΦΙΛΗ (14ος αι.)
Εις τον στρουθοκάμηλον
| Ἀπὸ καμήλου καὶ στρουθοῦ σύνθετον εἶδον τέρας Οὔτε πτηνὸν οὔτε πεζόν, ἐξ ἐκατέρων γένος· Ὂ καὶ τῇ χέρςῳ σπένδεται, καὶ πρὸς αἰθέρα τρέχει, Καὶ γίνεται μεταίχμιον τούτοιν ἀμφοῖν τὸ ζῷον, Ἀξύμβλητον, οὐδέτερον, ἡμιτελὲς, ἀστεῖον. Εἰς γὰρ ἀγώνισμα κοινὸν τοῦ σκήνους προκειμένου, Καὶ μαχομένης πρὸς τὴν γῆν τῆς ἐν αἰθέρι βίας, Τὸ μὲν παχὺ τοῦ σώματος καὶ πῖον καὶ γεῶδες ἐναπομένει τῷ βαρεῖ τῆς ὑποςπώσης ὕλης. Καὶ τοῦτο δῆλον ἐξ αὐτῶν τῶν στέρνων καὶ τῶν νώτων Καὶ τῆς πυγῆς καὶ τῶν ποδῶν καὶ τῆς ἀδρᾶς ἰγνύης· Ὅσον δὲ κοῦφον καὶ λεπτὸν, αὖθις αἰθὴρ λαμβάνει Καὶ γίνεται τὸ σπάραγμα τῆς ἀνθολκῆς τῆς ξένης. Τράχηλος κοῦφος καὶ λεπτὸς καὶ γλίσχρος καὶ προμήκης· Ἡ μέντοι παραπτέρωσις, ἠρέμα πλημμελοῦσα, Περισκεπὲς καθίστησιν ἐν μέρει τὸ σαρκίον, Ὥς τοῦ τάχους τῶν ποδῶν ἀρκοῦντος πρὸς τὸν δρόμον· Τὸ δὲ πτηνόν τε καὶ πεζὸν ἀνασοβοῦν καὶ τρέχον |
ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΟΣ Τραπεζοῦντος
Επίγραμμα επιτάφιο του ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΑ (15ος αι.) για το δάσκαλό του, Γεώργιο Γεμιστό-Πλήθωνα| Γαῖαν σώματι, ψυχῇ δ᾿ ἄστρα Γεώργιος ἴσχει Παντοίης σοφίης σεμνότατος τέμενος. Πολλοὺς μὲν φῦσεν ἀέρας θεοειδέας Ἑλλὰς προῦχοντος σοφίῃ, τῇ τε ἄλλη ἀρετῇ ἀλλὰ Γεμιστός, ὅσον Φαέθων ἄστρων παραλλάσσει τόσον τῶν ἄλλων ἁμφότερον κρατέει. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου